wtorek, 14 marca 2017

Mołdawia,Naddniestrze,Gagauzja

Mołdawia kraina historyczna na Wyżynie Mołdawskiej,między  Karpatami Wschodnimi,

Dniestrem i deltą Dunaju.


Księstwo Mołdawskie (Hospodarstwo Mołdawskie) założone przez hospodara Dragosza (Dragoş 

,ok.1347 - ok.1354) powstało w połowie XIV w. ze stolicą w Baia ,później w Serecie i Suczawie.



Hospodarowi Bogdanowi I  (1359-65) udało się opanować całość ziem między  Seretem 

a Dniestrem oraz wywalczyć niezależność od Węgier.


1387-1497 - lenno Polski,jednak o luźnym ,okresowo zanikającym charakterze.



Największego zasięgu terytorialnego, jak i rozkwitu kultury Mołdawia zaznała podczas rządów hospodara Stefana III Wielkiego  (1457- 1504). 
 
Mi  173

W przeciągu jego panowania Mołdawia stała się silnym organizmem państwowym utrzymującym
 niepodległość wbrew interesom i ambicjom Królestwa Węgier, Królestwa Polskiego,
 Hospodarstwa Wołoskiego oraz Imperium Osmańskiego dążących do jej podporządkowania.
 
bl 31


Po śmierci Stefana Mołdawia popadła w zależność od Turcji, pozostając do XIX wieku lennem

 Imperium Osmańskiego.

Od końca XVII w   wpływy  rosyjskie i austriackie.

W 1775 r Księstwo Mołdawskie utraciło na rzecz Austrii Bukowinę, a w 1812 r., po wojnie

 rosyjsko-tureckiej,na mocy bukaresztańskiego traktatu pokojowego cała Besarabia 

( obszar między Prutem  i Dniestrem) znalazła się w granicach Rosji.

W 1858 r  konferencja paryska,zachowując pozory zależności od Turcji nadała  Mołdawii i Wołoszczyźnie  konstytucję i wyraziła zgodę na ich połączenie w Zjednoczone Księstwa  

Mołdawii i Wołoszczyzny (1859-1861).
 W 1859 r.  Mołdawia i Wołoszczyzna wybrały hospodarem A.I.Cuzę który w 1861

 ogłosił zjednoczenie ich w  jedno państwo  - Zjednoczone Księstwa Rumunii (11.XII.1861).


Mi 1763


Aleksander Jan Cuza, rum. Aleksandru Ioan Cuza ( 1820 -1873 ) – bojar mołdawski i książę (domnitor) Zjednoczonych Księstw Mołdawii i Wołoszczyzny.

Terytorium Besarabii (w dużej mierze pokrywające się z terenem dzisiejszego państwa mołdawskiego) 

wraz z głównymi miastami: Kiszyniowem, Bielcami i Benderami (Tighiną) przez cały XIX wiek

 stanowiło część Imperium Rosyjskiego (guberni besarabskiej, podolskiej i odeskiej), 

choć pretensje do tych terenów zgłaszała Rumunia. 



                             Besarabia stała się częścią Rumunii w latach 1919-1940.


Mi 329


 ZSRR nigdy nie uznał włączenia Besarabii do Rumunii i w 1940 r. na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow,
 zajął część Besarabii i przyłączył ją do istniejącej od 1924 roku Mołdawskiej ASSR
 tworząc Mołdawską Socjalistyczną Republikę Radziecką, natomiast północną i południową część 
Besarabii włączył do Ukraińskiej SRR.


Po niemieckim ataku na ZSRR Rumunia odzyskała na krótko   Besarabię (1941-1944)

Mi 749



 Do Wielkiej Rumunii (rum. România Mare) przyłączono wówczas nie tylko tereny stracone w 1940 r.

, ale również obszar między Dniestrem a Bohem (z Bałtą, Odessą i Winnicą), nazwany przed rumuńskich urzędników Transnistria, co oznacza „Zadniestrze”.

Mi 76

      
                           W roku 1944 Rumunia ponownie utraciła Mołdawię na rzecz  ZSRR.


                                W  1990 r.   niepodległość nie uznaną przez Mołdawię ogłosiły    

                                    Republika Naddniestrzańska (Transnistria) i Gagauzja .

       W maju 1991 r Mołdawska SRR zmieniła nazwę  Republikę Mołdawii (Moldovy).
                       Niepodległość została ogłoszona 27 VIII  1991 r.

                                        
                                                    Mi 402

                                                   
                                   ********
                                            Herby

 Z powstaniem historycznej Mołdawii wiąże się pewna legenda, według której niejaki

 Dragos z Maramuresz, schwytał po długiej pogoni wielkiego tura, noszącego na czole znamię

 w kształcie gwiazdy. W pościgu za zwierzem ze zmęczenia padła suka myśliwego wabiąca

 się Mołdy i od jej imienia miała pochodzić nazwa leżącej nieopodal rzeki.

 Dragosowi spodobały się piękne okolice i postanowił założyć w tym miejscu swoje państwo, 

w którego godle znalazła się głowa tura.

                     

Bawola głowa z gwiazdą między rogami,po bokach której umieszczone są słońce 

i półksiężyc pojawił się u schyłku  XIV w.

Po raz pierwszy herb ten został użyty na monetach i pieczęci hospodara 

Piotra I Muszata (1375-1391),przywieszonej przy jego dokumencie hołdu 

królowi Władysławowi Jagielle z 26 września 1387 r.

Mi 91

                           Przyjęty prze innych władców,herb ten stal się symbolem
                         hospodarstwa mołdawskiego i był w użyciu przez kilka stuleci.
                                        

Mołdawia.1858. Mi 1

Rumunia 1862.Mi 10



                 W 1858 wszedł do herbu zjednoczonych księstw Mołdawii i Wołoszczyzny,
           był też jednym z komponentów złożonego herbu państwa rumuńskiego do 1947 r.


                 Obecnie  figuruje  w herbie Rumunii (1992 r.) i  Republiki Mołdowy
                                                        (od 3 listopada 1990 r.)


****************

Kiszyniów
 Kiszyniów (rum. Chișinău)
 – stolica i największe miasto Mołdawii.

Kiszyniów założono w 1466 na terenie Hospodarstwa Mołdawskiego
Na przełomie XV i XVI wieku wraz
z całym krajem dostał się pod panowanie Turcji. 
Przez wiele lat miasto było stolicą żupy (mołd., rum. județul) Lăpușna. 
W 1812 Kiszyniów zaanektowała Rosja, czyniąc je stolicą guberni besarabskiej.
W latach 1918–1940 miasto pod panowaniem Rumunii 

 W 1940 Kiszyniów wraz z Besarabią został przyłączony do ZSRR
 W czerwcu 1941, w wyniku agresji Niemiec i Rumunii na ZSRR, 
Kiszyniów znalazł 
się po raz drugi w granicach Rumunii.
 W 1944 r.  Kiszyniów ponownie stał się stolicą Mołdawskiej SRR

Mi 2178

           Po rozwiązaniu ZSRR w 1991 Kiszyniów stał się stolicą niepodległej Mołdawii.

Mi 771-775

                                                  Herb
Mi 9
 Herb miasta od 1930 r. przywrócony w 1991 r, modyfikowany w 2015 r.


Emblemat z 1966 r.

                                                               *****************

                                     Naddniestrze

Naddniestrzepaństwo nieuznawane ze stolicą w Tyraspolu, obejmujące tereny 
położone na lewym brzegu Dniestru oraz prawobrzeżne miasto Bendery (Tighina). 
Jest to pas ziemi o długości około 200 km i średniej szerokości około 12-15 km 
(najmniejsza szerokość 6 km, największa 38 km.



             Od 1924 do 1940 wchodziła  w skład Ukrainy (Mołdawskiej ASSR)
                                                     -   8 288 km²

Do 1989 r. Naddniestrze było zwykłą częścią Mołdawskiej SRR , ale w 1990 roku dobrowolnie "oderwała" się od niej, kiedy pojawiły się pogłoski, że Mołdawia mogłaby przyłączyć do Rumunii.

Państwo ogłosiło niepodległość 2 września 1990,jako Naddniestrzańska Republika Mołdawska  
             i jest uznawane wyłącznie przez Abchazję i Osetię Południową

                   Na arenie międzynarodowej Naddniestrze jest częścią Mołdawii 
                                                 jako region autonomiczny.

                    Na terytorium  Naddniestrza  stacjonuje  14. Armia Rosyjska,
                                      która jest gwarantem „niepodległości”.



                                              Symbolika
                 Naddniestrze  posługuje się  symboliką z czasów komunistycznych


                                          Godło Mołdawskiej SRR  z  niewielkimi modyfikacjami 

Naddniestrze

Mołdawska SRR

************

                                          Tyraspol
 
        
       Herb od 1978


Tyraspol (rum. Tiraspol, ros. Тирасполь, ukr. Тирасполь) – miasto na terenie Mołdawii, położone na lewym brzegu Dniestru, od 1991 roku stolica samozwańczej republiki Naddniestrza, stanowi miasto wydzielone na prawach rejonu.


Herb w 1847 r.


Nazwa miasta  wywodzi się od rzeki Dniestr, w czasach rzymsich nazywanej Tiras.
 Współczesny gród założony został jednak dopiero w 1792 roku przez Aleksandra Suworowa
 jako rosyjska fortyfikacja - twierdza obronna przed agresją ze strony Turcji.



W 1929 roku ulokowano tu siedzibę marionetkowej Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Po aneksji Besarabii przez ZSRR w 1940 roku
 miasto przyłączono do radzieckiej Mołdawii.

 W 1991 roku Tyraspol stał się stolicą Naddniestrzańskiej Republiki Mołdawskiej


                              ****************
                                Poloniki

 Nieco później większa część litewskiego Naddniestrza została wcielona do osmańskiej prowincji o nazwie Jedysan. Część litewska, m.in. z miejscowością Bałta, Rybnica, Raszków, Jahorlik znalazła się w 1569 roku w granicach 
Rzeczypospolitej Obojga Narodów





Jahorłyk  – rzeka na Ukrainie i w Mołdawii (Naddniestrze), lewy dopływ Dniestru.
 Płynie w południowo-zachodniej części Wyżyny Podolskiej.
 Długość rzeki – 73 km.
Rzeka tworzy głębokie jary.
Do zaborów Jahorłykiem przebiegała granica pomiędzy Rzecząpospolitą a Turcją (1620-1793).

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej (1793) i zwycięskich wojen Rosjan
 z Turkami 
całe Naddniestrze znalazło się na obszarze Cesarstwa Rosyjskiego

Herb Rybnicy

                                                                           *****
                                             Gagauzja 

Gagauzja, Terytorium Autonomiczne Gagauzji (mołd. Găgăuzia, gag. Gagauz Yeri, rosyjski Гагаузия) – obszar autonomiczny, położony w południowej części Mołdawii.
Gagauzja nie stanowi jednego zwartego obszaru. Obejmuje ona bowiem teren pomiędzy miastami Komrat i Ceadîr-Lunga (Çadır Lunga) na północy oraz okolice miasta Vulcăneşti (Valkaneş) na południu, a także dwie enklawy o charakterze wiejskim (Karbalia oraz Kıpçak).
Gagauzja zajmuje terytorium 1832 km².
Stolicą Gagauzji jest Komrat.


                        Republika Gagauska została proklamowana 19 sierpnia 1990 r
 23 grudnia 1994 roku Parlament Republiki Mołdawii przyjął „Ustawę o Specjalnym Prawnym Statusie Gagauzji (Gagauz Yeri)”. W roku 1995 odbyło się referendum, mające na celu wytyczenie granic administracyjnych Gagauzji oraz ustanowienie stolicy Autonomii.




Gagauzi – grupa etniczna (według opinii nauki bułgarskiej) lub naród (według samych Gagauzów zamieszkujących Budziak). Gagauzi wraz z Bułgarami przesiedlili się tutaj w XVIII i XIX wieku z obszaru Dobrudży.Gagauzi są pochodzenia tureckiego, a w oczach innych są to sturczeni Bułgarzy lub nawet sturczeni Grecy
 .

Od 1994 r.

Godło Gagauzji, poprzez charakterystyczne obramowanie wykonane z żółtych kłosów przepasanych flagą gagauską, w swych ogólnych zarysach nawiązuje do symboliki radzieckiej. W jego centrum znajduje się heraldyczna tarcza. W dolnej części tarczy ulokowano wizerunek wschodzącego słońca. Nad tarczą znajdują się trzy żółte (złote) pięcioramienne gwiazdy mające identyczne odniesienia jak na fladze.
 Pierwotnie godłem Gagauzji był czarny wilk stojący na szczycie wzniesienia, umieszczony pośrodku okrągłej tarczy. W górnej części godła widniały trzy niewielkie gwiazdy.


******

                                                Komrat

                    Komrat (rum. Comrat, gag. Komrat) – miasto w południowej Mołdawii,
   nad rzeką Jałpuch, główny ośrodek i zarazem stolica Autonomii Gagauskiej - Gagauz Yeri. 


                   Pierwsza wzmianka o Komracie pochodzi z roku 1789.
                                               Prawa miejskie otrzymał w 1957.

Herb od 2005 r.

1989 r


Herb nadany  1.X.1932 r.

                                                              ********************

                          Kolejny post - powrót na Ukrainę.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz