Wojtek z Roztoki. : Mołdawia,Naddniestrze,Gagauzja

Mołdawia kraina historyczna na Wyżynie Mołdawskiej,między Karpatami Wschodnimi,

Dniestrem i deltą Dunaju.

Księstwo Mołdawskie (Hospodarstwo Mołdawskie) założone przez hospodara Dragosza (Dragoş

,ok.1347 - ok.1354) powstało w połowie XIV w. ze stolicą w Baia ,później w Serecie i Suczawie.

Hospodarowi Bogdanowi I (1359-65) udało się opanować całość ziem między Seretem

a Dniestrem oraz wywalczyć niezależność od Węgier.

1387-1497 - lenno Polski,jednak o luźnym ,okresowo zanikającym charakterze.

Największego zasięgu terytorialnego, jak i rozkwitu kultury Mołdawia zaznała podczas rządów hospodara Stefana III Wielkiego (1457- 1504).

Mi 173

W przeciągu jego panowania Mołdawia stała się silnym organizmem państwowym utrzymującym

niepodległość wbrew interesom i ambicjom Królestwa Węgier, Królestwa Polskiego,

Hospodarstwa Wołoskiego oraz Imperium Osmańskiego dążących do jej podporządkowania.

bl 31

Po śmierci Stefana Mołdawia popadła w zależność od Turcji, pozostając do XIX wieku lennem

Imperium Osmańskiego.

Od końca XVII w wpływy rosyjskie i austriackie.

W 1775 r Księstwo Mołdawskie utraciło na rzecz Austrii Bukowinę, a w 1812 r., po wojnie

rosyjsko-tureckiej,na mocy bukaresztańskiego traktatu pokojowego cała Besarabia

( obszar między Prutem i Dniestrem) znalazła się w granicach Rosji.

W 1858 r konferencja paryska,zachowując pozory zależności od Turcji nadała Mołdawii i Wołoszczyźnie konstytucję i wyraziła zgodę na ich połączenie w Zjednoczone Księstwa

Mołdawii i Wołoszczyzny (1859-1861).
W 1859 r. Mołdawia i Wołoszczyzna wybrały hospodarem A.I.Cuzę który w 1861

ogłosił zjednoczenie ich w jedno państwo - Zjednoczone Księstwa Rumunii (11.XII.1861).

Mi 1763

Aleksander Jan Cuza, rum. Aleksandru Ioan Cuza ( 1820 -1873 ) – bojar mołdawski i książę (domnitor) Zjednoczonych Księstw Mołdawii i Wołoszczyzny.

Terytorium Besarabii (w dużej mierze pokrywające się z terenem dzisiejszego państwa mołdawskiego)

wraz z głównymi miastami: Kiszyniowem, Bielcami i Benderami (Tighiną) przez cały XIX wiek

stanowiło część Imperium Rosyjskiego (guberni besarabskiej, podolskiej i odeskiej),

choć pretensje do tych terenów zgłaszała Rumunia.

Besarabia stała się częścią Rumunii w latach 1919-1940.

Mi 329

ZSRR nigdy nie uznał włączenia Besarabii do Rumunii i w 1940 r. na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow,

zajął część Besarabii i przyłączył ją do istniejącej od 1924 roku Mołdawskiej ASSR

tworząc Mołdawską Socjalistyczną Republikę Radziecką, natomiast północną i południową część

Besarabii włączył do Ukraińskiej SRR.

Po niemieckim ataku na ZSRR Rumunia odzyskała na krótko Besarabię (1941-1944)

Mi 749

Do Wielkiej Rumunii (rum. România Mare) przyłączono wówczas nie tylko tereny stracone w 1940 r.

, ale również obszar między Dniestrem a Bohem (z Bałtą, Odessą i Winnicą), nazwany przed rumuńskich urzędników Transnistria, co oznacza „Zadniestrze”.

Mi 76

W roku 1944 Rumunia ponownie utraciła Mołdawię na rzecz ZSRR.

W 1990 r. niepodległość nie uznaną przez Mołdawię ogłosiły

Republika Naddniestrzańska (Transnistria) i Gagauzja .

W maju 1991 r Mołdawska SRR zmieniła nazwę Republikę Mołdawii (Moldovy).
Niepodległość została ogłoszona 27 VIII 1991 r.


  Mi 402

   ********
Herby

Z powstaniem historycznej Mołdawii wiąże się pewna legenda, według której niejaki

Dragos z Maramuresz, schwytał po długiej pogoni wielkiego tura, noszącego na czole znamię

w kształcie gwiazdy. W pościgu za zwierzem ze zmęczenia padła suka myśliwego wabiąca

się Mołdy i od jej imienia miała pochodzić nazwa leżącej nieopodal rzeki.

Dragosowi spodobały się piękne okolice i postanowił założyć w tym miejscu swoje państwo,

w którego godle znalazła się głowa tura.

Bawola głowa z gwiazdą między rogami,po bokach której umieszczone są słońce

i półksiężyc pojawił się u schyłku XIV w.

Po raz pierwszy herb ten został użyty na monetach i pieczęci hospodara

Piotra I Muszata (1375-1391),przywieszonej przy jego dokumencie hołdu

królowi Władysławowi Jagielle z 26 września 1387 r.

Mi 91

Przyjęty prze innych władców,herb ten stal się symbolem

hospodarstwa mołdawskiego i był w użyciu przez kilka stuleci.

Mołdawia.1858. Mi 1

Rumunia 1862.Mi 10

W 1858 wszedł do herbu zjednoczonych księstw Mołdawii i Wołoszczyzny,
był też jednym z komponentów złożonego herbu państwa rumuńskiego do 1947 r.

Obecnie figuruje w herbie Rumunii (1992 r.) i Republiki Mołdowy
(od 3 listopada 1990 r.)

****************

Kiszyniów

Kiszyniów (rum. Chișinău)

– stolica i największe miasto Mołdawii.

Kiszyniów założono w 1466 na terenie Hospodarstwa Mołdawskiego

Na przełomie XV i XVI wieku wraz

z całym krajem dostał się pod panowanie Turcji.

Przez wiele lat miasto było stolicą żupy (mołd., rum. județul) Lăpușna.

W 1812 Kiszyniów zaanektowała Rosja, czyniąc je stolicą guberni besarabskiej.

W latach 1918–1940 miasto pod panowaniem Rumunii

W 1940 Kiszyniów wraz z Besarabią został przyłączony do ZSRR

W czerwcu 1941, w wyniku agresji Niemiec i Rumunii na ZSRR,

Kiszyniów znalazł

się po raz drugi w granicach Rumunii.

W 1944 r. Kiszyniów ponownie stał się stolicą Mołdawskiej SRR.

Mi 2178

Po rozwiązaniu ZSRR w 1991 Kiszyniów stał się stolicą niepodległej Mołdawii.

Mi 771-775

Herb

Mi 9

Herb miasta od 1930 r. przywrócony w 1991 r, modyfikowany w 2015 r.

Emblemat z 1966 r.

*****************

Naddniestrze

Naddniestrze– państwo nieuznawane ze stolicą w Tyraspolu, obejmujące tereny

położone na lewym brzegu Dniestru oraz prawobrzeżne miasto Bendery (Tighina).

Jest to pas ziemi o długości około 200 km i średniej szerokości około 12-15 km

(najmniejsza szerokość 6 km, największa 38 km.

Od 1924 do 1940 wchodziła w skład Ukrainy (Mołdawskiej ASSR)
- 8 288 km²

Do 1989 r. Naddniestrze było zwykłą częścią Mołdawskiej SRR , ale w 1990 roku dobrowolnie "oderwała" się od niej, kiedy pojawiły się pogłoski, że Mołdawia mogłaby przyłączyć do Rumunii.

Państwo ogłosiło niepodległość 2 września 1990,jako Naddniestrzańska Republika Mołdawska
i jest uznawane wyłącznie przez Abchazję i Osetię Południową.

Na arenie międzynarodowej Naddniestrze jest częścią Mołdawii
jako region autonomiczny.

Na terytorium Naddniestrza stacjonuje 14. Armia Rosyjska,
która jest gwarantem „niepodległości”.

Symbolika

Naddniestrze posługuje się symboliką z czasów komunistycznych

Godło Mołdawskiej SRR z niewielkimi modyfikacjami

Naddniestrze

Mołdawska SRR

************

Tyraspol

Herb od 1978

Tyraspol (rum. Tiraspol, ros. Тирасполь, ukr. Тирасполь) – miasto na terenie Mołdawii, położone na lewym brzegu Dniestru, od 1991 roku stolica samozwańczej republiki Naddniestrza, stanowi miasto wydzielone na prawach rejonu.

Herb w 1847 r.

Nazwa miasta wywodzi się od rzeki Dniestr, w czasach rzymsich nazywanej Tiras.
Współczesny gród założony został jednak dopiero w 1792 roku przez Aleksandra Suworowa

jako rosyjska fortyfikacja - twierdza obronna przed agresją ze strony Turcji.

W 1929 roku ulokowano tu siedzibę marionetkowej Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Po aneksji Besarabii przez ZSRR w 1940 roku

miasto przyłączono do radzieckiej Mołdawii.

W 1991 roku Tyraspol stał się stolicą Naddniestrzańskiej Republiki Mołdawskiej

****************

Poloniki

Nieco później większa część litewskiego Naddniestrza została wcielona do osmańskiej prowincji o nazwie Jedysan. Część litewska, m.in. z miejscowością Bałta, Rybnica, Raszków, Jahorlik znalazła się w 1569 roku w granicach

Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Jahorłyk – rzeka na Ukrainie i w Mołdawii (Naddniestrze), lewy dopływ Dniestru.

Płynie w południowo-zachodniej części Wyżyny Podolskiej.

Długość rzeki – 73 km.
Rzeka tworzy głębokie jary.
Do zaborów Jahorłykiem przebiegała granica pomiędzy Rzecząpospolitą a Turcją (1620-1793).

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej (1793) i zwycięskich wojen Rosjan

z Turkami

całe Naddniestrze znalazło się na obszarze Cesarstwa Rosyjskiego

Herb Rybnicy

*****

Gagauzja

Gagauzja, Terytorium Autonomiczne Gagauzji (mołd. Găgăuzia, gag. Gagauz Yeri, rosyjski Гагаузия) – obszar autonomiczny, położony w południowej części Mołdawii.
Gagauzja nie stanowi jednego zwartego obszaru. Obejmuje ona bowiem teren pomiędzy miastami Komrat i Ceadîr-Lunga (Çadır Lunga) na północy oraz okolice miasta Vulcăneşti (Valkaneş) na południu, a także dwie enklawy o charakterze wiejskim (Karbalia oraz Kıpçak).

Gagauzja zajmuje terytorium 1832 km².

Stolicą Gagauzji jest Komrat.

Republika Gagauska została proklamowana 19 sierpnia 1990 r
23 grudnia 1994 roku Parlament Republiki Mołdawii przyjął „Ustawę o Specjalnym Prawnym Statusie Gagauzji (Gagauz Yeri)”. W roku 1995 odbyło się referendum, mające na celu wytyczenie granic administracyjnych Gagauzji oraz ustanowienie stolicy Autonomii.

Gagauzi – grupa etniczna (według opinii nauki bułgarskiej) lub naród (według samych Gagauzów zamieszkujących Budziak). Gagauzi wraz z Bułgarami przesiedlili się tutaj w XVIII i XIX wieku z obszaru Dobrudży.Gagauzi są pochodzenia tureckiego, a w oczach innych są to sturczeni Bułgarzy lub nawet sturczeni Grecy

Od 1994 r.

Godło Gagauzji, poprzez charakterystyczne obramowanie wykonane z żółtych kłosów przepasanych flagą gagauską, w swych ogólnych zarysach nawiązuje do symboliki radzieckiej. W jego centrum znajduje się heraldyczna tarcza. W dolnej części tarczy ulokowano wizerunek wschodzącego słońca. Nad tarczą znajdują się trzy żółte (złote) pięcioramienne gwiazdy mające identyczne odniesienia jak na fladze.
Pierwotnie godłem Gagauzji był czarny wilk stojący na szczycie wzniesienia, umieszczony pośrodku okrągłej tarczy. W górnej części godła widniały trzy niewielkie gwiazdy.

******

Komrat

Komrat (rum. Comrat, gag. Komrat) – miasto w południowej Mołdawii,
nad rzeką Jałpuch, główny ośrodek i zarazem stolica Autonomii Gagauskiej - Gagauz Yeri.