Kraina historyczna na południowo-zachodniej Ukrainie i Mołdawii, położona
nad Morzem Czarnym.
Region położony jest pomiędzy dwiema rzekami: Dniestrem i Dnieprem.
Od północy graniczy z położonym na Podolu Pobereżem poprzez rzeki Kodymę i Jahorłyk,
od zachodu poprzez Dniestr graniczy z Mołdawią (Budziakiem i Besarabią),
a od wschodu z Krymem i Zaporożem.
Centrami tego regionu były Chadżybej (współcześnie Odessa) i Oczaków
( tat.Dżankerman , tur.Özü Kalesi)
Nazwa pochodzi od tureckiej nazwy twierdzy „Yeni Dünya” (Nowy Świat),
leżącej na terenie późniejszej wioski Chadżybej
Nazwy „Jedysan” w oznaczeniu regionu w dawnej Polsce do XVIII w
nie używano, stosując nazwę Pole Oczakowskie
********
W starożytności na wybrzeżu Morza Czarnego istniały greckie kolonie,
m.in. Olbia i Nikonion.
W IX-X w obszaru późniejszego Jedysanu sięgały północne granice Bułgarii
We wczesnym średniowieczu ziemie Jedysanu zamieszkiwały koczownicze plemiona
Pieczyngów, Połowców i grupy osiadłych Słowian
Po mongolskiej inwazji w XIII wieku (ok. 1260 r.) teren
ten był przydzielony Złotej Ordzie
i osadnictwu tatarskiemu
W 1397 roku tereny te wraz z brzegiem Morza Czarnego
opanowali Władysław Jagiełło i Witold Kiejstutowicz.
Region stanowił część Wielkiego Księstwa Litewskiego
W 1492 roku tereny te opanowali Tatarzy krymscy.
którzy nadali muzułmański charakter tym terenom
Jedysan na mapie jako Tataria Oczacoviensis
W 1538 roku Jedysan stał się częścią Imperium Osmańskiego
i włączony do ejaletu Silistra.
W Jedysanie osiadali Tatarzy krymscy oraz Nogajowie tworzący tu ordę jambolucką
(oczakowską) i po 1720 roku ordę jedysańską (odłam Małej Ordy Nogajskiej).
W zachodniej części regionu zamieszkiwali Mołdawianie ( Dubosary i Mołdawianka).
W lipcu 1774 roku Rosja i Turcja podpisały traktat w Küczük Kajnardży
i położona pomiędzy Dnieprem i Bohem część Jedysanu przeszła
pod władzę Rosji
. Kolejną wojnę turecko-rosyjską zakończył traktat w Jassach ( 9.I 1792 r),
na mocy którego pozostała część Jedysanu po Dniestr przypadła Rosji.
Nogajowie zostali przesiedleni za Ural , na ich miejsce
sprowadzono kolonistów mołdawskich, ukraińskich,bułgarskich i niemieckich
W imperium Rosyjskim dawny Jedysan wchodził w skład
Namiestnictwa Jekaterinosławskiego (1783-1795)
Namiestnictwa Wozniesieńskiego (1795-1796)
Guberni Noworosyjskiej (1796-1802)
Guberni Mikołajowskiej (1802-1803)
Guberni Chersońskiej (1803-1920)
W 1794 roku założono miasto Odessa, które stało się największym
rosyjskim portem nad Morzem Czarnym
I.1920 -opanowanie przez bolszewików( Chersoń, Mikołajów i Wozniesieńsk)
Od 1922 -w Ukraińskiej SRR
Od 1924-1940. część w Mołdawskiej ASRR
1941-1944 podział między Rumunię ( Transnistria ) i Niemcy
- Okręg generalny Mikołajów (Generalbezirk Nikolajew)
W 1944 całość Jedysanu ponownie znalazła się w granicach Związku Radzieckiego,
w Mołdawskiej SRR i Ukraińskiej SRR.
******
Od 1991 roku Jedysan znajduje się na terytorium Republiki Ukrainy
oraz Naddniestrza w Mołdawii.
*******
Na obszarze Jedysanu współcześnie znajdują się
Obwód odeski - zachodni Jedysan (części na wsch. od Dniestru)
Obwód mikołajowski -centralna i południowa część Jedysanu
Obwód chersoński - wschodnia część Jedysanu (Chersoń i d. rejon.biłozerski )
***************
Naddniestrze
Rejon Dubosary , Rejon Grigoriopol ,Rejon Slobozia
Tyraspol (miasto na prawach rejonu).
******
Znaczki pocztowe
. Znaczki Rosji
1857- 1918
******
Rosyjska FSRR
1918-1923
Znaczki ZSRR
1923-1941, 1944 -1991
*****
Znaczki Ukrainy
1918-1919,.1923,
Od 1992 r
*****
Znaczki Rumunii
1941-1944
*****
Okup niemieckie
1941-1944
******
Znaczki Naddniestrza
od 1993 r
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz