Zagłębie Dąbrowskie
– region geograficzno-historyczny w zachodniej Małopolsce, na pograniczu z Górnym Śląskiem,
zlokalizowany w widłach trzech rzek: Białej Przemszy, Czarnej Przemszy oraz Brynicy.
Stanowi silnie zurbanizowany i uprzemysłowiony fragment dawnego Królestwa Polskiego
wchodzącego wówczas w skład zaboru rosyjskiego.
Granica między Śląskiem a Zagłębiem, mająca charakter historyczny, kulturowy i dialektowy,
biegnie rzekami: Brynicą i Czarną Przemszą
Główne miasta Zagłębia Dąbrowskiego to: Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin
oraz Czeladź.
Czasami do Zagłębia zaliczane są Olkusz i Zawiercie .
Za autora tej nazwy przyjmuje się powszechnie Józefa Patrycjusza Cieszkowskiego (1798-1867),
naczelnego zawiadowcę kopalń rządowych Zachodniego Okręgu Górniczego w Królestwie Polskim
Drugi człon nazwy – „Dąbrowskie” - również przypisać należy J. Cieszkowskiemu.
Istotą tego określenia był fakt lokalizacji od I połowy XIX w. w Dąbrowie (Górniczej)
centrum zarządzania górnictwem i szkolnictwa górniczego w rejonie dzisiejszego Zagłębia.
Termin Zagłębie Dąbrowskie zaczął być stosowany od około 1850 roku
***
Zagłębie Dąbrowskie jako region uformowało się w XIX wieku i dopiero od tego czasu
można mówićo nim jako osobnym regionie.
Do czasów rozbiorów Polski obszar ten (Będzin, Sławków) był częścią województwa
krakowskiego.
Część zachodnia (Siewierz, Czeladź) dzieliła z kolei losy księstwa siewierskiego.
Po III rozbiorze teren ten należał krótko (1795–1807) do Prus jako nowo utworzona prowincja
pod nazwą Nowy Śląsk, a następnie do Księstwa Warszawskiego w departamencie krakowskim
i Królestwa Kongresowego (1815–1914) – najpierw jako część województwa krakowskiego,
później guberni radomskiej, a po powstaniu styczniowym guberni piotrkowskiej.
obwód olkuski
Od 1867 - powiat będziński (1366,45 km²) w guberni piotrkowskiej
1914-1918 okupacja niemiecka
Sosnowiec, Będzin, Grodziec i Zawiercie,
1916- niemiecki powiat będziński (z siedzibą w Sosnowcu)
okupacja austriacka
– Dąbrowa Górnicza, Strzemieszyce, Zagórze, Niwka i Klimontów
1916-powiat dąbrowski z miastem Dąbrowa Górnicza
W II Rzeczypospolitej obszar Zagłębia w składzie województwa kieleckiego
( od 14.VIII.1919 )
2.VIII.1919 scalenie powiatu będzińskiego i dąbrowskiego pod nazwą będzińsko-dąbrowski
(w 1923 r. powrót do nazwy powiat będziński) w ramach województwa kieleckiego)
1 I 1927 r. z części powiatu będzińskiego utworzono powiat zawierciański.
12 IV 1928 r. utworzono powiat miejski w Sosnowcu (z powiatu będzińskiego).
Od IX.1939 - okupacja niemiecka
XI.1939- wlączenie do III Rzeszy Landkreis Bendzin włączony do rejencji katowickiej (Regierungsbezirk Kattowitz)
7.VII 1945 do śląskiego, od 1950 roku katowickiego,
przejściowo w latach 1953-1956 stalinogrodzkiego)
1975-1998 w województwie katowickim
Od 1.I.1999 r w województwie śląskim ( obszar obecnego powiatu będzińskiego
wraz z Dąbrową Górniczą i Sosnowcem) - 690 km²
*******
Herby
Dąbrowa Górnicza
miasto na prawach powiatu
Herb od 1916 r.
***
Sosnowiec
miasto na prawach powiatu
******
Powiat będziński.
***
Czeladź
***
Wojkowice
Sławków
a oparty jest na wzorze z 1844 r
********
****
Gmina Bobrowniki
w polu - w słup - błękitno-zielonym trzy bobry brunatne
z czarnym okiem.
***
Gmina Psary
Od 19 .VI. 1998 r.
Tarcza trójpolowa
W polu pierwszym górnym błękitnym, połowa złotego orła w pas Piastów Śląskich
W drugim, prawym dolnym srebrnym zlote kłos zboża, kilof i pyrlik.
W trzecim, lewym dolnym polu zielonym - złoty pies
Kłos zboża to tereny rolnicze, pyrlik i kilof to symbole górnicze.
Pies jako symbol Gminy Psary wiąże się historycznie z hodowlą psów myśliwskich, kolor zielony
- tereny leśne.
****
Gmina Mierzęcice.
Tarcza dwudzielna w pas
W polu górnym błękitnym trzy złote kłosy zboża nawiązujące do rolniczych tradycji gminy, nawiązuje też do barw Śląska.
W polu dolnym czerwonym srebrny gryf wspięty w prawo ze złotym dziobem i pazurami
Gryfem pieczętował się ród Gryfitów, którego Mierzęcice w odległych wiekach były siedzibą.
Jedna gałąź tego rodu osiedliła się w Mierzęcicach i przyjęła nazwisko Mirzowscy.
***
Gmina Ożarowice ( od 1957 r w powiecie tarnogórskim)
Od 19.IX.2002 r
Na tarczy w polu błękitnym,złote koło od wozu oparte na zielonym pasie murawy.
Siedem szprych symbolizuje 7 sołectw gminy,
Ponad kołem wozowym umieszczono skrzydła samolotu - nawiązanie do położonego na terenie
gminy lotniska pasażerskiego w Pyrzowicach.
********
Byłe miasta regionu
włączone do Sosnowca
Kazimierz Górniczy 1967-1975
**
Klimontów 1967- 1.VI.1975
***
Zagórze 1967 -1975
***
. Porąbka 1967 -1973
****
Włączone do Dąbrowy Górniczej
Strzemieszyce Wielkie 1955-1977
***
Ząbkowice 1962-1977
****
włączone do Będzina
Łagisza
1969-1972
***
Grodziec
1951−1975
*******
Herb społeczny Zagłębia Dąbrowskiego
opracowany przez stowarzyszenie regionalne Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego
Przedstawia stylizowanego białego (srebrnego) koronowanego orła, z złotymi szponami,
dziobem i językiem, oraz złotą przepaską na skrzydłach zakończoną trójliściem.
Wskazuje na przynależność regionalną (kulturową, etnograficzną) Zagłębia Dąbrowskiego,
które w i stanowi cześć Zachodniej Małopolski.
Pas górny pola tarczy czerwony, nawiązujący do wielowiekowych, kulturowych, gospodarczych
i administracyjnych związków z historyczną Ziemią Krakowską,obszary uprzemysłowione
regionu i wielowiekowe tradycje hutnicze regionu.
Pas dolny kolor zielony symbolizuje obszar pogranicza i związaną z tym wielokulturowość
opartą na tradycji otwartości i tolerancji. Dodatkowo symbolizuje obszary rolnicze regionu.
Jest także jednym z oficjalnych kolorów górniczych wskazuje na wielowiekowe tradycje
górnicze regionu.
***
Inna wersja
„Orzeł Zagłębia Dąbrowskiego”
według Z. Matuszczyka i G. Jaszczury.
2011 r
Wizerunek ukoronowanego orła białego z XIV-wiecznej pieczęci króla Kazimierza Wielkiego.
Młotki górnicze (perlik i żelazko), nawiązują do tradycji górnictwa kruszcowego.
Barwy to biel polskich orłów, czerwień królewskich tarcz herbowych i chorągwi
oraz zieleń i czerń zagłębiowskich górników .
******
Herb województwa śląskiego
*************
Herb województwa kieleckiego (propozycja)
*****
gubernia piotrkowska i radomska
Województwo krakowskie (-1795) i księstwo siewierskie (do 1790 )
****
Znaczki pocztowe
Królestwo Polskie
1.I. 1860- 1.IV.1865
Granica (175),Dąbrowa (176)
** Znaczki Rosji
1865 - 1914
1915-1918
*****
Okupacyjne austro-węgierskie
1915-1918
1918-1939, 1945
*** Okupacyjne niemieckie
1939-45
****
Znaczki lokalne
Sosnowiec
19.II.1916- VII1916
****
Czesław Słania
(ur. 22 października 1921 w Czeladzi, zm. 17 marca 2005 w Krakowie)
– polski grawer, projektant znaczków pocztowych i banknotów, od 1959 działający w Szwecji.
.Łącznie – także dla poczt innych krajów, w tym Polski – wykonał ponad 1000 projektów znaczków
(m.in. dla Danii, Grenlandii, Wysp Owczych, Islandii, Monako, Niemiec, Francji, Belgii, San Marino, Szwajcarii, Australii, USA, Chin, Tajlandii, Watykanu, ONZ). Dorobek ten sprawił, że jego nazwisko
wpisano do Księgi Rekordów Guinnessa jako twórcy rekordowej liczby wygrawerowanych znaczków pocztowych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz