czwartek, 6 lipca 2023

Zbrucz

             Rzeka  Zbrucz   (ukr. Збруч) przez wiele lat był granicą różnych państw i regionów.

             Obecnie jest  mentalno-kulturową  granicą między zachodnią i centralną Ukrainą

.   

                         Zbrucz – o długości 247 km,jest  lewym dopływem Dniestru.

             Jego źródła leżą w pobliżu wsi Szczasnówka (ukr. Щаснівка) , na Wyżynie Podolskiej;

                            

                                                 Źródła Zbrucza na mapie z  1880 r               

                           w górnym biegu płynie w szerokiej,miejscami zabagnionej dolinie,

                                   poniżej — w wąskiej;  wśród wapiennych skał.         

                                    U ujścia Zbrucza do Dniestru  gdzie obydwie rzeki

                                         tworzą półwysep leżą Okopy Świętej Trójcy                     

 

                                                      

                                                                ************                             

                                              14.V.1772 r  oddziały  austriackie

                         -   korpus gen. Esterházyego razem z oddziałami gen. Hadika

                                        , przekroczyły   polską  granicę ( Barwinek)

                       dokonujące rozbioru Polski w imieniu Cesarstwa Austrii, zajmując ziemie

                                           od Lanckorony, po Stryj i Lwów.

                       Wykorzystując  nieścisłe sformułowania  rozbiorowej konwencji petersburskiej

                                       ,  starały się zająć jak największy obszar

           

                                                         Andreas Graf Hadik von Futak

                                                                  pierwszy gubernator

                                            Galicji i Lodomerii od stycznia do czerwca 1774. 



                                                                        ******

                                                                                                                                                                                                              
                                        

                                                                                  *****                                                                 

                                                     
     



                              Kazimierz Stadnicki  "Synowie Giedymina: Lubart Xiążę Wołyński"

                                                    wyd. 1853 r

                                                                            *******

                                    

                         Fragment mapy Carte de Pologne  Giovaniego Antonio Rizzi Zannoniego

                                  z zaznaczonymi rzekami Podhorze (faktycznie Seret) 

                                               i Sebrawce (faktycznie Zbrucz)

                                                                  

                                         

                                                                             ******

                                       

                                      Fragment z "Geografii historycznej ziem dawnej Polski "                                                                                                  Zygmunta Glogera . Kraków 1903.

                                                                                                                

                                                                           *****

    
  

                                                

                                                                       ******

                                                 

               

                                                             Zbrucz  pod nazwą Podhorce

                                                figuruje na mapach  jeszcze w latach 80-XIX w

                                           

                                                                      

                                                                            ********

                                                                Miejscowość Podhorce

                                                                    (d. Podhorzec)

                                                   w pobliżu której znajdują się źrodła rz Seret

     

                                                             pomiędzy Brodami a Złoczowem

                                                                   

                                                                           *****

                     1772- 1793  na Zbruczu przebiegała granica pomiędzy Imperium Habsburgów

                                          i okrojoną   Rzeczpospolitą (woj. podolskie)

                                                


                         Po drugim rozbiorze Polski wzdłuż niej wytyczona została granica między 

                              Imperium Rosyjskim (Gubernia Podolska) i Cesarstwem Austrii.

                


                                     1809-1815  przesunięcie granicy  na rzekę Seret

                         1815- po kongresie wiedeńskim  granica powróciła na Zbrucz

                                            i  taki stan trwał do sierpnia 1914 roku.   

                          1914-1917   granica Galicyjsko-Bukowińskiego gen. gub.

                            ( okupowane przez wojska rosyjskie tereny Galicji)  z Rosją                    

                                  XI. 1918-   Zbrucz stał się rzeką graniczną pomiędzy 

                                       Zachodnio-Ukraińską Republiką Ludową

                                             i Ukraińską Republiką Ludową 

                                    ( do podpisania „Aktu Zjednoczenia” 22 stycznia 1919).

                                 granica Zachodniego Obwodu URL i Wschodniego O URL

                    

                                W latach 1921-1939 granica państwowa między II Rzecząpospolitą 

                                              a Ukraińską SRR  (od 1922 w składzie ZSRR)

                                      Granica ta   de iure - przestała istnieć 29 stycznia 1946 r.,

                                                  tj. w momencie wejścia w życie

                                            umowy o polsko-radzieckiej granicy państwowej.

                                                        

                                 Po 17.IX. .1939 r  Zbrucz stał się jedną z wielu rzeczek Ukrainy.

                          Od 4 XII.1939-  stanowił   granicą między obwodami  tarnopolskim

                                     i kamieniecko podolskim (od 1954  -chmielnickim)   USRR


                              1.VIII.1941 - III. 1944 granica  pomiędzy Dystryktem Galicja GG 

                                                   i  Komisariatem Rzeszy Ukraina

                                 

                                                   W 1991 w granicach niepodległej Ukrainy


granica obwodów tarnopolskiego i chmielnickiego

                                                                               ********

                                                          Znaczki pocztowe

                                                                                                                                 


                                                   Maria Teresa von Habsburg (1717-1780)

                                                       niekoronowana cesarzowa od 1745 r 

                              w 1772 Austria razem z Prusami i Rosją dokonała I rozbioru Polski.

      

                                                                          ******

                                            Granica na Zbruczu podzieliła istniejące tu  miasta

                                                                           np.. Husiatyn

      .                             
    

 .                                      Znaczek  skasowany w Husiatynie (po galicyjskiej stronie)