Mała Litwa

Mała Litwa, także Litwa Mniejsza, Litwa Pruska (lit. Mažoji Lietuva; niem. Kleinlitauen) – jeden z pięciu regionów etnograficznych dzisiejszej Litwy, leżący na terenie historycznych Prus.

Obejmuje obszar dawnego okręgu Kłajpedy na terenie Litwy, reszta regionu znajduje się
w obwodzie kaliningradzkim  ( Tylża niem. Tilsit, obec. Sowietsk), Ragneta (Ragnit, obec. Niemen) i Wystruć ( Insterburg, obec. Czerniachowsk) i fragmentarycznie na terytorium Polski (Gołdap)
                                      W przybliżeniu - 10 000 km².

                                                                          *******

 Zgodnie z koncepcjami pochodzącymi z XIX wieku, region ten jest uważany za "kolebkę" kultury litewskiej: tu wydrukowano  pierwszą książkę w języku litewskim, 

  ( „Katechizm” z  1547 r, Marcina Mażwidasa )

  ****

 pierwszą litewską gramatykę («Grammatica Litvanica » w 1653).. ...

 Teren Małej Litwy odegrał  bardzo dużą rolę w odrodzeniu świadomości litewskiej,  tylżyckie  towarzystwo „Birutė”,  nosiciele książek (knygnešiai) - przemyt literatury w języku litewskim z Prus  do zaboru rosyjskiego w związku z carskim zakazem druku w języku litewskim z użyciem alfabetu łacińskiego(1866-1904)

 Termin Mała Litwa  (Klein Litaw)  po raz pierwszy pojawia  się w latach 1517-1526

w  Kronice Pruskiej  Szymona Grunaua.

W  wąskim znaczeniu  dotyczy  tylko regionu Kłajpedy  dzisiejszej Litwy .

*****

Symbole

Proponowany herb Małej Litwy

Flaga Małej Litwy

Zielony, biały i czerwony to barwy miasta Tylża - które zostały uznane za "kolory prusko-litewskie".

W 1829 ten tricolor był używany przez korporację  studencką Lituania na  Uniwersytecie w Królewcu

W  1885 r korporcja  Birute używało tricoloru  z nazwą  korporacji  pośrodku. 

*********

Akt Tylżycki z herbami (u góry) Litwy  -Pogoń i Słupy Giedymina,flagami litewską i Małej Litwy

u dołu herb Małej  Litwy - złoty łoś w polu czarnym.

Akt Tylżycki lub Akt z Tylży (lit. Tilžės aktas) - deklaracja przyjęta 30 listopada 1918 roku przez Radę Narodową Pruskich Litwinów (Prūsų lietuvių tautos tarybos) oznajmiająca o przyłączeniu północnej części Prus Wschodnich do Litwy (na podstawie do samookreślenia narodów).

Był ważnym narzędziem propagandowym podczas zainscenizowanego powstania w Kłajpedzie 

w 1923 r., po którym Litwa zajęła Terytorium Memel ( region Kłajpeda)

 

 

 

*************

terytoria pruskich  plemion 

XIII w początek dziejów Klajpedy

do Zakonu  Kawalerów Mieczowych

                                                      od 1252 r.  do Zakonu Krzyżackiego
                                                            „Mummelburg”
                                     "Castrum et Memel Samogitico Cleupeda appellatum"

                                                         1422-pokój w Mełnie.
                                     ustalenie m.in.  granicy Zakonu Krzyżackiego z Litwą

                                                1525-1701  -w granicach Księstwa Pruskiego
                                                       1701–1871 część Królestwa  Prus
                                                       1871-1918 w Cesarstwie Niemiec

                                                  1724 -Litewska Kamera Wojenna i Skarbowa.
                                                          ( Koniglich Preussische Litthauische Regierung)
                                                                     1773- Prow Prusy Wschodnie

 
                                                 Od 16 .XII.1808  rejenca litewska w Gąbinie
                                                (niem. Regierungsbezirk Litthauen zu Gumbinnen)

                                                        1818 -  1920 w rejencji gąbińskiej
                                  (  Regierungsbezirk Gumbinnen der preußischen Provinz Ostpreußen).
                                                                 

                                                                    ***********

                                                       Kraj Kłajpedzki

                 Okręg  obejmujący pas ziem na prawym brzegu dolnego Niemna
                        (ok.129 km  dł. i szer do 32 km ) i nad Morzem Bałtyckim,
                                                z ośrodkiem w Kłajpedzie.

                                             

Podpisany 28 czerwca 1919 Traktat  wersalski m.in. wyłączył z terenu Prus Wschodnich obszar
 Prus na północ od Niemna, tzw.określany też zaniemeńskim i przekazał zarząd tym obszarem
                                                                Lidze Narodów.

                                               
                       1919–23 z ramienia Ligi Narodów pod administracją  francuską
                                         15.I.1923- zajęty przez wojska litewskie
                                                      (pozorowane powstanie)
                                 8 .V. 1924 r. -   Rada Ambasadorów uznała aneksję,
                                   z zastrzeżeniem szerokiej autonomii dla Okręgu Kłajpedy
                         
                                          22. III .1939 -włączenie do Niemiec
                                                          w wyniku ultimatum

                                                 
                                                                               
                                                                       ***********

                                             lit. Klaipėdos kraštas, niem. Memelland
                                                           fr. Territoire de Memel

                                                       Powierzchnia- 2656 km²
                                                                  inne - 2 848 km ².

                                                      Ludność  -152 000
                                                             85% Niemcy
                                                     14%  pruscy  Litwini (letuvininki)

                                                                    ************
                                                                              Flaga

Od 25.II.1920- 16.II.1923

(1.X.1920 -  1925)?

***

Herb miasta

Herb z flagi

*********

Poprzednie wersje

Pieczęć z XIII/XIV

                                                                    *************

                                                            Podział administracyjny
                                                                    1920 - 1939 r

Powiat kłajpedzki

 Klaipėdos apskritis   

(Landkreis Memel)

 

823 km²

****

Powiat szyłokarczemski

Šilutės apskritis 

(Landkreis Heydekrug)

 

Pow. 643 km²

****

Powiat  pojegski

 Pagėgių apskritis

Kreis Pogegen 

 

Pow. 938 km²

Od 27.I.1920- 1.X.1939

Znajdował się tutaj najwyżej położony punkt Kraju Klajpedzkiego

Grzbiet  Wilkiszki (  lit.Vilkyškių kalvagūbris  −

niem.Willkischkener Höhenzug)

- Strazdai (Abschruten B.)-76 m n.p.m

I najbardziej na wschód wysunięte  miejsce-w Smolnikach (Schmalleningken -Antschwenten ) 

(Antszwenten)

                                                                     ***************
                                                 
                             W 1939 r -Memelland wraz z resztą powiatów odebranych Litwie
                                             został przydzielony do rejencji Gąbińskiej.

                                                    Herb Szyłokarczmy (Heydekrug)

                                                                       od  1941
                                                   
                                                                    *********

                                      X.1944 -I.1945- zajęcie przez Armię Czerwoną
      7.IV. 1948 r formalnie  Związek Radziecki przeniósł  okręg Memel / Kłaipeda
                                  z obwodu  kaliningradzkiego do Litewskiej SRR

                                                                      *******
                 Region Małej Litwy to obecny Okręg Kłajpedzki ( pd.-zach. część)
                                              oraz południowa część okręgu taurogskiego .


                                      Okręg kłajpedzki 

                                                          (lit. Klaipėdos apskritis)

                                                     
                                                                    Od 7.VII.2004 r

                                                        Kłajpeda (rejon miejski)

Herb został zatwierdzony 1 lipca 1992 roku.

Trzy złote wieże na złotym kadłubie. 

 Wieża środkowa jest wyższa, z trzema piętrami,  z otwartymi drzwiami 

 Boczne wieże są niższe

cztery złote pięcioramienne gwiazdy  po jednej nad bocznymi wieżami i po  jednej obok  bocznych wież .

Flaga miasta od 1992 r

*****

Poprzednie

                                                                              1970

                                                                              ******
                                                                  Rejon kłajpedzki

                                  obejmuje okolice Kłajpedy należące do regionu Małej Litwy i                                                                   tereny na wschód od nich - część historycznej Żmudźi

                                                                      ************

                                                                       Nerynga
                                 Rejon neryński (lit. Neringos savivaldybė) 

              miasto  położone na Mierzei Kurońskiej. Nerynga składa się z 4 dawniej rybackich,
             a obecnie turystycznych wsi położonych na mierzei: Juodkrantė, Preili, Pervalki i Nidy.                                                            Połączenie nastąpiło w 1961

                                                                             Herb

Od 18.II.1997 r

Na tarczy   6 kurońskich proporczyków

lit. Kuršių (Kurėnų) vėtrungė (niem.Kurenwimpel)

u dołu w polu błękitnym  litera N.

Wersja z 1968 r

Proporczyki (wiatrowskazy) te  umieszczano  na szczycie masztu żaglowych  łodzi rybackich

 i  były znakiem   przynależności łodzi  do poszczególnych wiosek 

Wprowadzone  zostały w 1844 r

                                                 

                                                                        **********
                                               Rejon szyłokarczemski         
                                                      ( lit. Šilutės rajono savivaldybė)
                                                         (stol. Szyłokarczma)

                                                                         Od 5.V.1995
                                         Stylizowane   srebrne żagle rybackich łodzi  (kurėnas)
                                               Trąbka -szlak pocztowy  Kłajpeda Tylża

,                 

                                                                    ************
                                           
                                      Okręg tauroski (lit. Tauragės apskritis)

Herb od 5.IV.2005 r

                                  Do przedwojennego kraju  kłajpedzkiego  należała  południowa
                                                          część tego okręgu
                                               
                                                  Rejon pojeski (stol. Pojegi)
                                                        ( lit. Pagėgių savivaldybė)

                                                     
                                                                     Od 18.X.2007
                            Na tarczy w polu zielonym  srebrna kukułka z  złotym kluczem w łapach

                                 Kukułka -nawiązanie do litewskiej nazwy miasta.
                                                Klucz- położenie na granicy

                                                                  ***********

                                                                               .....??

                                                                             *****
                                          Rejon jurborski (stol. Jurbork)

                                                     zachodnia część  tego rejonu
                                     Smolniki i Wiszwile - to historyczny Kraj  Klajpedy         
                                   

                                                             Wieszwile (lit. Viešvilė)
                                                                     niem.Wischwill

Od 29.III.2011

W polu srebrnym czerwony półkoń -półryba

Koń-  litewskie zwierzę kultowe 

Ryba -położenie nad Niemnem

                                                                         ********
                                                          Smolniki (lit. Smalininkai)
                                                            (Smalininkų seniūnija )
                                                            ( niem. Schmalleningken)
                                                         

                                                                    Od 31.VII.2018 r

                                                       Nawiązanie do nazwy miasta
                                      Produkcja smoły do uszczelniania  statków pływających
                                                                      po Niemnie

                                                                              *****
                                                                         Poprzedni
                                                                              ??

                                         Dębowa aleja (1,3 km) prowadząca do miasta
                                                              i ewangelicki kościół....

                                                                            *****
                                                             Znaczki pocztowe

                                          Znaczki Królestwa Prus
                                               1850- 1867

                                        Znaczki Północnoniemieckiego
                                                        Okręgu Pocztowego
                                                1867-1871

                                       Znaczki niemieckie
                                         1871  do 20.VII .1920

                                             Od 7. VII.1920 - znaczki Niemiec z nadrukiem
                                                                         Memelgebiet

                                 VII.1920-   znaczki Francji   z nadrukiem MEMEL

                       

               
                   

                               Od II. 1923 odrębne znaczki litewskie
                                               -   przedruki  znaczków urzędowych
                                                      tekstem Klaipeda (Memel)
                                                          w użycu 8. VIII.1925 r

***

                                  Od 1925 -znaczki  Litwy

                                                  ****
                                           1939 -1945  znaczki III Rzeszy

                                                     

                                       1945-1991 znaczki ZSRR

                                        1990- znaczki Litwy

                                                     

                                   

                                                           

Smolniki

                                                              **********************
                                                                  Następny post -Połąga