Wojtek z Roztoki. : Białoruś

Białoruś sąsiaduje od północy z Litwą,Łotwą,od wschodu z Rosją,
od południa z Ukrainą a od zachodu z Polską (416 km).

       Jest krajem nizinnym,zajmującym zachodnią część Niziny Wschodnioeuropejskiej
w dorzeczach średniego biegu Dniepru, Dźwiny oraz górnego biegu Niemna.
Najwyższy punkt -Góra Dzierżyńska (Święta Góra) 346 m n.p.m.

Powierzchnia -207 600 km²
Stolica -Mińsk
Języki urzędowe - białoruski i rosyjski

*******************************
Trochę o historii.

Nazwa Białoruś (Ruś Biała) nawiązuje do kolorów jakimi Słowianie
oznaczali kierunki kolor biały oznaczał północ
.
Ludy żyjące na północy Rusi Kijowskiej zwano Białorusinami.
Nazwa Biała Ruś (łac. Alba Rutenia użyta po raz pierwszy w kronice
Janka z Czarnkowa w XIV w.) dotyczyła przedrozbiorowych
województw połockiego, mińskiego, mścisławskiego i witebskiego
.
Od początku XX wieku terminem „Białoruś” zaczęto określać także,
położone na zachód, tereny Czarnej Rusi Grodzieńszczyzny oraz Polesia
( d.województwa brzeskie,nowogródzkie,trockie).

Pomiędzy V a VIII w przybyli tu pierwsi Słowianie
( Dregowicze, Radymicze ,Krywicze)
Od IX w w składzie Rusi Kijowskiej
księstwa turowskie,smoleńskie,słuckie, mścisławskie,
druckie, łohojskie,grodzieńskie

      XIII w - rozpad Rusi Kijowskiej ,podbój przez Mongołów
   Stopniowe włączanie do Wielkiego Księstwa Litewskiego
   kształtowanie się języka białoruskiego, kultury
   , obyczaju oraz świadomości narodowej

Po 1569 w Rzeczypospolitej,polonizacja szlachty i magnaterii

1596 - unia brzeska

W trzech rozbiorach Polski ziemie białoruskie zagarnęła Rosja,

1772 -wsch. Białoruś z Witebskiem,Mohylewem i Homlem

1793 - Mińsk i środkowa Białoruś

1795 - zachodnią Białoruś

Gubernie białoruskie - mińska,mohylewska,witebska,

grodzieńska.

Silna rusyfikacja.

***
Koniec XIX wieku i początek XX to okres, w którym kształtuje się elita kulturalna
i polityczna rozpowszechniająca ideę narodu białoruskiego.

Wincenty Konstanty Kalinowski herbu Kalinowa (ur, 1838- 1864) – rewolucjonista, komisarz

Rządu Narodowego na województwo grodzieńskie w powstaniu styczniowym, bohater narodowy Polski,

Litwy i Białorusi, z zawodu dziennikarz i prawnik

Franciszak Bahuszewicz (Franciszak Bieniedykt Bahuszewicz)

1840-1900 ,

Białoruski pisarz, poeta, adwokat, uczestnik powstania styczniowego.

Zapoczątkował nurt realizmu krytycznego w literaturze białoruskiej, w twórczośc

i inspirował się folklorem białoruskim.

Wincenty Jakub Dunin-Marcinkiewicz (1808-1884)

białoruski poeta, dramaturg, klasyk literatury polsko-białoruskiej

****

I wojna światowa - okupacja niemiecka (od 1916 )
25. III.1918 - proklamowanie Białoruskiej Republiki Ludowej
( w Mińsku) na terytorium okupowanym przez Niemcy.

1. I .1919 -proklamowanie przez bolszewików Białoruskiej SRR

(w Smoleńsku)
luty - wrzesień 1919 -Litewsko-Białoruska SRR
1919-1921 -wojna polsko-radziecka

Traktat ryski ,podział pomiędzy Polskę (82 tyś. km²)
i ZSRR (55 tyś km²)-6 powiatów obwodu mińskiego

Od 30 .XII.1920-1991 - republika w składzie ZSRR
1924-1926 - powiększenie terytorium o
Połock,Witebsk,Orszę,Mohylew i Homel.

W wyniku agresji radzieckiej na Polskę
włączenie wschodniej części terytorium polskiego ,
z Grodnem,Brześciem, Białymstokiem
zwanym Białorusią Zachodnią do Białoruskiej SRR (1-2 XI.1939)

1941-1944 okupacja hitlerowska
(Reichskommissariat Ostland)

Proporcjonalnie najcięższe straty w ludności i gospodarce spośród państw

podbitych.

lipiec 1944 wyzwolenie przez Armię Czerwoną

1944-1946 -wytyczenie obecnej granicy polsko-białoruskiej
(zwrot Białostocczyzny Polsce)

1945- Białoruska SRR na żądanie Stalina -
została członkiem założycielem ONZ

****
23.IV.1986-Katastrofa elektrowni atomowej w Czarnobylu

W wyniku całkowitego zniszczenia reaktora skażeniu promieniotwórczemu uległ

obszar od 125 000 do 146 000 km² terenu na pograniczu Białorusi, Ukrainy i Rosji,

**
27 VII 1990 -ogłoszenie suwerenności

25 VIII 1991 -ogłoszenie niepodległości

8 grudnia 1991 zawarto Układ białowieski, który głosił, że ZSRR jako podmiot prawa

międzynarodowego i byt geopolityczny przestał istnieć, a na jego miejsce
już suwerenne kraje powołują Wspólnotę Niepodległych Państw.
Od 1994 - republika prezydencka

2.IV.1996 - układ o stowarzyszeniu Białorusi i Rosji

*****************************
Heraldyka

Herby "białoruskich " województw

połockie

****************************

mińskie

********************

mścisławskie i witebskie
używało herbu "Pogoń, w złotym rzędzie, w polu czerwonym".

***************************

nowogródzkie

*******

brzesko-litewskie (brześciańskie)

***********************

Herby guberni

Gubernia mińska

Gubernia mohylewska

Gubernia witebska

Gubernia grodzieńska

*******************
Symbole państwowe

*******************

***********
Terytorium Białorusi od 1960 r -dzieli się na 6 obwodów
i obwód stołeczny Mińsk.

Obwód brzeski
(biał. Брэсцкая вобласць, ros. Брестская oблacть)

Herb obwodu przedstawia na tarczy barokowej o błękitnej głowicy

czerwony mur forteczny.

Na tle czerwonego muru stojący żubr złoty, patrzący w stronę prawą.
Nawiązuje do herbu guberni grodzieńskiej z 1878 roku.

Herb obwodu został ustanowiony 14 września 2004 roku

************

Obwód grodzieński

(biał. Гродзенская вобласць, ros. Гродненская область)

Herb od 2007 r.

Herb obwodu przedstawia żubra złotego, stojącego w pozycji naturalnej, patrzącego w stronę prawą na tarczy czerwonej, kształtu francuskiego. W klejnocie herbu korona murowa o pięciu basztach. Tarcza herbowa otoczona jest złotymi gałęziami dębu, przewiązanymi błękitną wstęgą.

Herb obwodu grodzieńskiego został ustanowiony 14 czerwca 2007 roku rozporządzeniem prezydenta Białorusi. Nawiązuje do nadanego w 1878 roku herbu guberni grodzieńskiej. Zamiast korony cesarskiej dano koronę murową. Zostawiono natomiast dębowe gałęzie i wstęgę carskiego orderu św. Andrzeja.

********

Obwód homelski
(białor. Гомельская вобласць, ros. Гомельская область)

Herb przyjęty został 20 października 2005 roku

Herb -przedstawia na tarczy kroju francuskiego w polu zielonym dzielonym w srebrny krzyż kawalerski, w polu sercowym błękitnym siedzącego złotego rysia - herb miasta Homel, w polu górnym łucznika - herb miasta Turów, w polu prawym czarny róg - herb miasta Rohaczów, w polu lewym czarnego orła - herb miasta Mozyrz, w polu dolnym - Pogoń na różanej fladze, herb miasta Rzeczyca. Po bokach tarczy złote dębowe gałęzie z liścmi przewinięte czerwono-złotą wstęgą. Na tarczy corona muralis o trzech basztach.

*********************

Obwód miński
(biał. Мінская во́бласць, ros. Минская область)

Herb został przyjęty 22 listopada 2007 roku

przedstawia na tarczy kroju francuskiego w polu złotym trzy błękitne faliste pasy.

W narożniku tarczy herb Mińska. Po bokach tarczy złote gałęzie dębowe z liśćmi, przewinięte błękitną wstęgą. Na tarczy złota corona muralis o pięciu basztach.

Nawiązuje do herbu guberni mińskiej Imperium Rosyjskiego, nadanego w 1878. Jedynie w narożniku dodano herb Mińska, koronę cesarską zastąpiono koroną murową, zostawiono dębowe gałęzie z wstęgą carskiego orderu św. Andrzeja.

**********

Obwód mohylewski
(biał. Магілёўская вобласць, ros. Могилёвская область)

Herb przyjęty został 3 stycznia 2005

Herb obwodu przedstawia na tarczy kroju francuskiego na górze w polu złotym w błękitnym owalu ikonę Najświętszej Marii Panny. U podstawy zielone trójwzgórze z trzema złotymi kłosami zboża. Tarcza otoczona jest złotymi gałęziami dębowymi i laurowymi związanymi błękitną wstęgą. Herb nawiązuje do herbu guberni mohylewskiej Imperium Rosyjskiego nadanego 5 lipca 1878.

*******

Obwód witebski
(biał. Віцебская вобласць, ros. Витебская область)

Herb został przyjęty 2 czerwca 2009 roku.

Herb obwodu przedstawia na tarczy francuskiej w polu czerwonym srebrnego rycerza z mieczem w prawej ręce nad głową i tarczą ze złotym podwójnym krzyżem w lewej ręce. Rycerz dosiada konia o barwie srebrnej w złotym rzędzie z błękitnym obramowaniem. Tarcza obramowana jest złotymi gałęziami dębowymi z przeplecioną przez nie błękitną wstęgą. Nad tarczą złota corona muralis.

Nawiązuje do herbu guberni witebskiej z 1856 roku, gdzie nad tarczą znajdowała się korona cesarska, a błękitna wstęga symbolizowała wstęgę orderu św. Andrzeja.

*************************

Mińsk, dawniej Mińsk Litewski
(biał. Мінск (hist. Менск); ros. Минск

Herb miasta

przedstawia Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny.
W polu błękitnym na srebrnej chmurze Maryja Panna w szatach

      czerwono-purpurowych otoczona przez dwa anioły i dwa cheruby powyżej
.          Według legendy ikona z tym wizerunkiem przypłynęła do Mińska
   Świsłoczą ze spustoszonego przez Tatarów Kijowa.
Herb oficjalnie nadany został 12 stycznia 1591.
Powtórnie przyjęty 27 marca 2001 roku