niedziela, 5 stycznia 2025

Jezioro Aralskie

                                   Jezioro Aralskie bezodpływowe, reliktowe, słone jezioro

                                                 w Kazachstanie i Uzbekistanie,

                                   które zniknęło wskutek ludzkiej działalności.

                            W jego miejscu znajdują się obecnie trzy oddzielne zbiorniki:

                                Jezioro Północnoaralskie (600 km² ), jezioro Barsakelmes,

                                       oraz Jezioro Południowoaralskie (3 500 km²)

                                    Pustynia powstała na dnie wyschłego jeziora Aral-kum

                                                      ma powierzchnię  50 tyś. km²

                                Do lat  60. XX w. było to czwarte pod względem powierzchni

                                                          jezioro   na Ziemi - 68 000 km 2

                                          Długość wynosiła 426 km, szerokość - 284 km,

                                                             największa głębokość - 68 m.

                                                                             

                                 Zbiornik ten systematycznie wysycha, w latach 1961-1988 

                                     gdy  wody odbierane dwóm  głównym dopływom

                                           Syr-darii i Amu-darii, zostały przekierowane

                                               przez radzieckie projekty nawadniania

                          pustynnych  obszarów Kara-kum do intensywnej produkcji bawełny

                                             Jezioro  dużej mierze wyschło w 2014 r.

                        Aktualna wielkość jeziora  Aralskiego zależy od pogody i ilości opadów                                         

                                                       Zdjęcie satelitarne z sierpnia.2024

                                                                             ****

                                Nazwa pochodzi od kazachskiego   Арал теңізі

                                  - "morze wysp",ze względu na liczne wyspy

                            (400 ) które istniały  w pobliżu wschodniego wybrzeża  

                                                 u ujścia Amu -Darii                                

                                           Tak  pierwotnie nazywano to miejsce 

                                         następnie  nazwa przeszła na  całe jezioro

.  

                                                                     ******

 


   

                                                                          1946

                                                                           ***

                                                         

                                            


                                                                               ******

                                                            Znaczki pocztowe


                                                                      1950. Mi  1436

                                   Znaczek poświęcony  Wielkiemu Kanałowi Fergańskiemu     

                                                     Został wybudowany w latach 1939–40 

                                         Przyczynił się do częściowego zaniku Jeziora Aralskiego.

                                                podobnie  jak budowany w latach 1954–1988

                                              Kanał Karakumski i  Amubucharski (1965 - 1976)

 


                                                                                 ***

                                                             

                                                                                       

                                                                              1996 

                                                   Wspólne wydanie Kazachstanu, Kirgistanu,  

                                                  Tadżykistanu,Turkmenistanu i Uzbekistanu     




                                                                    *****

                                                                                        

    

                                                        

                                                                             ****

                                         Granica kazachsko -uzbecka na  jez Aralskim   (1987)

                                         

           Granica swój bieg zaczynała  na zachodnim  brzegu jeziora w zatoce  Czernyszowa.

                    przecinała jezioro  prostą  linią  o kierunku  pn.- wsch.  ok. 40 km.

             Na pd. od przylądka Uzynkair (na płw. Kułandy)  przyjmowała kierunek

                                              południowo-wschodni,

           Następnie  biegła linią prostą pomiędzy wyspami  Barsakielmes ( po stronie kazachskiej)

                      a  KomsomolskijWozrożdienija   (po stronie uzbeckiej )

                   Po  210 km  dochodziła do wschodniego brzegu jeziora pomiędzy wyspami 

                         Ujały (Kazachska SRR) i  Kiendryii (Uzbecka SRR ,Karakałpacja )

                                         

                    W związku z wysychaniem  jeziora, obecnie tylko ok.20 km odcinek granicy 

                                   przecina  zachodnią niewyschniętą  część  jeziora   

                                                                          


      

                                                                                      

                                                                                *****

                                                                       1951. Mi 1604

                                  Znaczek   poświęcony  budowie  Głównego Kanału  Turkmeńskiego

                                                    (Главный Туркменский канал )

                                       który   miał połączyć Amu- Darię z Morzem Kaspijskim


                                   Budowa kanału  rozpoczęto w 1950 r  została wstrzymana w 1953 r.

 

                                                                            *****

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz