Powiat moniecki leży na Nizinie Północnopodlaskiej, głównie na terenach
Wysoczyzny Białostockiej i Kotliny Biebrzańskiej.w centralnej części woj. podlaskiego.
Jego granice częściowo wyznaczają rzeki Lega, Biebrza i Narew
Powierzchnia -1385,39 km²
Herb powiatu
z dnia 11 listopada 2011 r.
przedstawia na tarczy czerwonej dwudzielnej w słup w polu prawym orzeł srebrny
ze złotym dziobem i szponami, w polu lewym łoś wspięty srebrny ze złotym
porożem i kopytami.
Łoś obecnie jak i w przeszłości królujący na tych obszarach symbolizuje królewskie
zwierzę jak i bagienny charakter powiatu.
Położenie na styku Mazowsza i Podlasia przedstawiony jest podziałem pola tarczy w słup charakterystycznym dla herbu województwa podlaskiego z czasów Rzeczypospolitej
Obojga Narodów.
Pola tarczy – czerwone, w części prawej książęcy Orzeł Biały, mazowiecki.
Flaga powiatu
Obszar powiatu w pewnej mierze wchodził w skład staropolskiego powiatu goniądzkiego
w ramach ziemi bielskiej
Północno-zachodnia granica powiatu w znacznej mierze pokrywa się z granicą dawnego
obwodu białostockiego w ramach carskiej Rosji.
18071842- w obwodzie białostockim
1842-1915 w guberni grodzieńskiej
1915- II.1919 okupacja niemiecka (Ober Ost.)
Następnie obszar powiatu w okresie międzywojennym wchodził w większości w skład
ówczesnego powiatu białostockiego w województwie białostockim.
W okresie II wojny światowej znaczna część dzisiejszego powiatu została włączona
do sowieckiego rejonu monieckiego (następnie przemianowanego na knyszyńskiego)
16 sierpnia 1945 -powrót w granice Polski
Powiat został utworzony 1 kwietnia 1954 roku w województwie białostockim
z obszarów wydzielonych z powiatu białostockiego
Powiat został zlikwidowany wraz z reformą administracyjną w 1975 roku
ponownie powołany do życia został w 1999 r
. Nowy powiat w znacznej mierze
pokrywa się z poprzednią jednostką administracyjną,
Miasta i gminy: Mońki, Knyszyn, Goniądz, Jasionówka, Jaświły, Krypno i Trzcianne
**********
Mońki
Miasto i Gmina Mońki
Gmina za wyjątkiem skrawka obszaru w północno-zachodniej części
(Kotlina Biebrzańska) położona jest w obrębie Wysoczyzny Białostockiej
Powierzchnia - 7,66 km² (miasto)
gmina - 161,56 km²
Herb miasta
od 1995 r
Przedstawia w złotym polu stojącą na zielonej murawie pannę w czerwonej sukni,
z rozpuszczonymi włosami i z koroną na głowie, pochylającą się nad
kwitnącym krzewem ziemniaczanym o białych, cętkowanych fioletowo kwiatach
na zielonej łodydze, z dwoma zielonymi liśćmi.
Postać kobieca w koronie ma symbolizować Barbarę Radziwiłłównę, która mieszkając
nieopodal w Knyszynie bywała w okolicznych lasach na polowaniach.
Kwiat ziemniaka ma nawiązywać do nowszych tradycji i zajęć okolicznych mieszkańców
Mońki są stolicą zagłębia ziemniaczanego
Flaga miasta
******
Poprzedni herb
Początek Moniek wiąże się z powstaniem gniazda rodu Mońków,
pieczętujących się herbem Rawicz
Nazwa Mońki została odnotowana w 1545 r..
Od 1795 roku znajdowała się w zaborze pruskim,
a od 1807 w zaborze rosyjskim w obwodzie białostockim
Od 1842 w guberni grodzieńskiej
Powstanie Moniek wiąże się z budową linii kolejowej Białystok-Ełk w latach 1881 -1883
Podczas I wojny światowej okupacja niemiecka (Ober Ost)
W okresie międzywojennym Mońki znalazły się w gminie Kalinówka
w pow. białostockim.
1939-1940,1944-45 pod okupacją ZSRR.
w Białoruskiej SRR
Od 15 stycznia 1940 roku siedziba rejonu monieckiego,
końcem 1940 roku przemianowani na rejon knyszyński.
W czasie okupacji niemieckiej - w Regierungbezirk Bialystok
12 sierpnia 1944 roku po zajęcie przez Armię Czerwoną
powrót pod administrację Białoruskiej SSR
VIII.1945 -powrót w granice RP
Po wojnie w miejscowości znalazły tymczasową siedzibę władzy gminy Goniądz
W 1954 r zniesiono gminy na rzecz gromad.
Gromady utworzono m.in. w Mońkach, Boguszewie, Dziękoniach i Hornostajach
. Przy kolejnej reformie, w roku 1973 utworzono gminę Mońki.
1954–1975 Mońki były siedzibą powiatu
Prawa miejskie uzyskały 1 stycznia 1965 r
Od 1.I. 1999 r. stanowią ponownie siedzibę powiatu
******
Knyszyn
Miasto i Gmina Knyszyn
leży w północno zachodniej części województwa na pograniczu wysoczyzn
Kolneńskiej i Białostockiej, na północno-zachodnim skraju Puszczy Knyszyńskiej.
Obejmuje miasto Knyszyn i 14 sołectw
Powierzchnia - 24 km 2 (miasto)
gmina -127,68 km²
Herb miasta
Tarcza dwudzielną w pas.
W polu górnym czerwonym umieszczony jest wizerunek orła
Orzeł jest biały, zwrócony głową w heraldycznie prawą stronę.
Korona nad orłem, dziób, szpony oraz napis na piersi „SA” złote.
W polu dolnym żółtym widnieje wizerunek tura barwy brązowej stylizowanego czernią,
zwróconego głową w heraldycznie prawą stronę
Orzeł z literami AS nawiązuje do inicjałów łacińskiego
imienia króla Zygmunta Augusta.
W latach 1545 – 1572 król Zygmunt August przemieszkał w Knyszynie
łącznie ok. 500 dni
*******
Poprzednie herby
Pierwszy herb miasta przedstawiał głowę tura i widniał na pieczęci z 1568 roku
Nazwa wywodzona jest od nazwy osobowej Knysz
Pierwsze wzmianki o Knyszynie w dokumentach pochodzą z 1358 r
Osada założona po 1509 r przez Mikołaja Radziwłła
18 XII 1528 r. syn kanclerza Mikołaj Radziwiłł, biskup żmudzki, właściciel części
„państwa goniądzko-rajgrodzkiego Radziwiłłów” darował młodemu,
królowi Zygmuntowi Augustowi dobra Knyszyn
1568- magdeburskie prawa miejskie
7 lipca 1572 -miejsce śmierci króla Zygmunta Augusta
Do 1795 -miasto królewskie Korony Królestwa Polskiego, w starostwie knyszyńskim
w ziemi bielskiej województwa podlaskiego
1795-1807 w zaborze pruskim
(Prusy Nowowschodnie)
1919-1939 w woj. białostockim II RP
1939-1940,1944-45 pod okupacją ZSRR.
rejon knyszyński w Białoruskiej SRR
1941- 1944 okupacja niemiecka
w składzie Regierungbezirk Bialystok
Na mocy umowy granicznej pomiędzy Polską a ZSRR
z 16 sierpnia 1945 roku oddano miasto Rzeczypospolitej Polskiej
*********
Goniądz
Miasto i Gmina Goniądz
położone są na skraju Kotliny Biebrzańskiej, nad Biebrzą.
Siedzibą gminy jest miasto Goniądz położone na wzgórzu stanowiącym
krawędź
Wysoczyzny Goniądzkiej, stromo w tym miejscu opadającej nad brzeg Biebrzy.
Powierzchnia -376,68 km²
Herb miasta
Herb znany od XVI w
na złotej tarczy kroczący w prawo czarny niedźwiedź z zaznaczonym okiem
koloru białego i zaznaczonymi pazurami.
Jest to wersja herbu Rawicz bez panny.
Flaga
*******
W XIV w. gród, przedmiot sporów między Mazowszem a Litwą;
Historia miasteczka sięga 1358 roku
. Goniądz, przecinały dwa szlaki nadbiebrzańskie z Grodna do Wizny.
Miało to duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego miasta jako stolicy powiatu
XIV/XV w. włączony do Wielkiego Księstwa Litewskiego
. W latach 1501–1506 Goniądz był własnością kniazia Michała Glińskiego
. W 1569 włączony do Korony; prawa miejskie 1547
Od 1795 w zaborze pruskim gdzie był siedzibą powiatu,
Od 1807 w zaborze rosyjskim (okręg białostocki)
1843-1915 w guberni grodzieńskiej
XI.1915 -II.1919 okupacja niemiecka
13-26.IX.1939 okup niemiecka
26.IX. 1939–1941 – okupacja radziecka
27.VI. 1941–1945 – okupacja niemiecka
12 stycznia 1945 – wojska sowieckie wkraczają do Goniądza
*******
Gmina Jasionówka
(daw. gmina Kalinówka)
sąsiaduje z gminami: Czarna Białostocka, Korycin, Jaświły, Knyszyn.
W skład gminy wchodzi 18 sołect
. Część gminy leży na terenie i w otulinie Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej.
Powierzchnia -
96,7 km²
Herb gminy
od 2003 r ?
W polu czerwonym rogacina srebrna z takąż rogaciną na opak,
w słup, złączone.
W klejnocie - trzy pióra strusie
Herb gminy nawiązuje do herbu Bogoria II rodu Wołłowiczów
do których należała „włość jasionowsko-kalinowska”
Nazwa Jasionówka może być związana według jednej z opinii z drzewami- jesionami
Początki Jasionówki sięgają połowy XVI w
W dokumentach pojawia jako „włość jasionowska” lub też
„włość jasionowsko-kalinowska"
W roku 1642 roku Władysław IV nadał Jasionówce prawa miejskie .
Potwierdzono je jeszcze w 1647 i 1670 roku.
1919 -1954 gmina Kalinówka należała do powiatu białostockiego
W 1944 r. Jasionówka została zniszczona w 90%.
1 kwietnia 1954 weszła w skład nowo utworzonego powiatu monieckiego
1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin, utworzono gminę Jasionówka
o podobnym zasięgu terytorialnym.
Od 1 stycznia 1999 r. należy do powiatu monieckiego
***********
Gmina Jaświły
położona jest w pn.-wsch. części powiatu monieckiego sąsiaduje z gminami:
Jasionówka, Knyszyn, Mońki, Goniądz, Sztabin, Suchowola, Korycin.
Północną część gminy zajmuje dolina rzeki Biebrzy wraz z łąkami i terenami bagiennymi
Czerwonego Bagna (rezerwat ścisły) ciągnącego się aż do wsi Woźnawieś
(w gminie Rajgród).
Powierzchnia- 175,4 km²
Herb gminy
XV w -zasiedlenie przez ludność pochodzenia litewskiego
Po 1520 - napływ ludności z terenów Ks. Mazowieckiego
Wieś królewska (sioło) Jaszwiło, należąca do wójtostwa jaszwiłowskiego
starostwa knyszynskiego
Położona była do 1795 roku w ziemi bielskiej województwa podlaskiego
Od 1808 r. Jaświły znalazły się w granicach powiatu białostockiego
obwodu białostockiego
Od 1842 w guberni grodzieńskiej - Wołość Jaświły
1919 do 1939 roku w woj. białostockim gmina Dolistowo,
jednak siedzibą gminy były Jaświły
1945-1954 gmina ( pow. 210 km²)
1954-1972 likwidacja gminy ,podział na 8 gromad
W latach 1975–1998 gmina w woj. białostockim
*********
Gmina Krypno
znajduje się w centralnej części woj. podlaskiego , 27 km na pn- zach. od Białegostoku
i 15 km na pd. od Moniek
W gminie znajduje się 15 miejscowości w ramach 16 sołectw
Siedzibą władz gminnych jest wieś Krypno Kościelne.
Powierzchnia - 113 km²
Herb ? gminy
potwierdzony w statucie gminy z 2019 r
Na fantazyjnej tarczy dwudzielnej w pas u góry koronowany Orzeł Biały
w polu dolnym obraz Matki Bożej Pocieszenia
W Krypnie znajduje się sanktuarium Maryjne z słynącym łaskami namalowanym
na lipowej desce
obrazem Matki Bożej Pocieszenia
Jest to jedna z najwcześniejszych kopii obrazu Matki Boskiej Śnieżnej z Bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie, sprowadzona prawdopodobnie przez hetmana Jana Zamoyskiego
do swojej kaplicy w pobliskim Knyszynie
Herb gminy inspirowany kształtem przedwojennego herbu Białegostoku
W XVI w. dobra krypniańskie zostały przekazane przez króla Zygmunta Augusta I Radziwiłłom.
Wieś duchowna, własność probostwa knyszyńskiego, położona była w 1575 roku w powiecie tykocińskim w ziemi bielskiej województwa podlaskiego
1954 likwidacja gminy
Od 1.I.1973- Gmina Krypno
**********************
Gmina Trzcianne
położona jest w południowo-zachodniej części powiatu monieckiego.
Gmina znajduje się w sercu Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Tereny ścisłej ochrony Parku zajmują ponad połowę powierzchni gminy
- 16.539 ha.
Przez gminę przepływają 4 rzeki: od strony pd Narew, od zach. Biebrza,
od pn. Kosódka i od strony wsch. Nereśl.
Powierzchnia- 331,64 km²
Herb gminy
Orzeł - nawiązanie do dawnej przynależności do Mazowsza
Trzciny - nawiązanie do nazwy gminy
Skrzyżowane klucze i miecz symbolizują patronów kościoła w Trzciannem
Apostołów św. Piotra i Pawła
. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od trzcin rosnących wokół przepływającej
wówczas przez wieś rzeczki
Do lat 80-ych wieku XIII były to obrzeża plemiennej federacji Jaćwingów, by potem,
po trwającej dwa i pół stulecia pustce Kraju Zapuszczańskiego, znaleźć się na styku
kolonizacyjnej aktywności Litwinów, podlaskich Rusinów, a przede wszystkim Mazowszan.
Z XIII też wieku pochodzą pierwsze informacje o miejscowościach
do dziś wchodzących w skład gminy
.
Ok.1401 r -powstanie osady Trzcianne
Trzcianne początkowo należało do Mazowsza jako część ziemi wiskiej, w ramach której
położone było na pograniczu powiatów goniądzkiego i tykocińskiego
Trzcianne uzyskało lokację miejską przed 1700 rokiem, zdegradowane w 1801 roku
Od 1815 wzdłuż obu rzek – Biebrzy i Narwi, przebiegała granica celna dzieląca Królestwo Polskie
od ziem bezpośrednio włączonych do carskiego imperium
1954 likwidacja gminy
1 stycznia 1973 r. reaktywacja gminy
W latach 1975-1998 w woj. łomżyńskim
Od 1.I.1999 r w woj. podlaskim
*******
Znaczki pocztowe
Cesarstwo Rosyjskie
1858-1915
Okupacja niemiecka
1915-1919
1941-1944
Okupacja radziecka
1939-1941, 1944-1945
********
Znaczki polskie
1919 -1939,1945
*********
Twierdza Osowiec
rosyjska twierdza z drugiej połowy XIX wieku, znajdująca się w gminie Goniądz w powiecie monieckim, znana z 6,5-miesięcznej obrony podczas pierwszej wojny światowej.
W latach 1914-1915 wojska niemieckie (8 Armii) nacierające z Prus, przeprowadziły trzy szturmy na warownię. Wszystkie spełzły na niczym, nawet ten, w którym użyto gazów bojowych (chloru)
i zginęło około 2000 żołnierzy rosyjskich.
Załoga ewakuowała się dopiero w dniach 18 - 23 VIII 1915 roku, ze względu na niekorzystną dla Rosjan sytuacją strategiczną na froncie.
************
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz