wtorek, 18 lutego 2025

Knin


                Miasto w Chorwacji, w żupanii szybenicko-knińskiej, siedziba miasta Knin. 

                          Leży na prawym brzegu rzeki Krka , której źródła  znajdują się

                                             3,5 km na pn-.wsch  od miasta       

                          15 km na pn wsch  od miasta,na granicy z Bośnią i Hercegowiną

                                     znajduje się  najwyższy szczyt górski  Chorwacji-

                                   Vrh Dinare ( Dinara lub Sinjal) o wys.1831 m n.p.m.                                      

                                 Miasto położone jest przy trasie kolejowej Zagrzeb – Split

                                                                             ****

                                                                 Miasto Knin

                                                                       Grad Knin

                                                                Powierzchnia -331,7 km²



                                                                      Ludność - 11 tyś

                                                                          Herb miasta

                                                                 Przyjęty  13.IV. 2001 r 

                                            Na tarczy w polu błękitnym  Baranek Boży (Agnus Dei)

                                                      u  narożnika  korona króla Zvonimira.

 

                                             Herb nawiązuje  do pieczęci gminy Knin z 1877 r

 

                                                                        Flaga miasta

                                                                                        

                                                                        ******

                                             węg: Tinin; wł. Tenin; łac: Tinum.

                                                              serb : Книн

                                  Knin jest jednym z najstarszych miast w Chorwacji

                                     Od VII w. obszar Kninu zamieszkiwali Chorwaci.

                                 Na początku IX w  powstało tu  chorwackie księstwo

                           Knin  po raz pierwszy wzmiankowany  był w X w. ( 950 jako Tignino)

                                   W średniowieczu  Knin  był  siedzibą królów chorwackich

                                 ( ok. 1080)  za panowania króla Zwonimira.                  

                                                      i chorwackiego biskupa (1040 r )

                                W  1178 r po raz pierwszy Knin  wymieniono jako miasto

                                     Od XIII w. miasto królewskie w Królestwie Węgier

                                     od 29.V.1522  zdobyte przez  turków osmańskich

                                                           centrum sandżaku  Krka

                          11 .IX. 1688 r  miasto zostało zdobyte przez Wenecjan 

                                   i było w ich rękach aż do upadku Republiki Weneckiej 

                                                      w 1797 r                          

                             Podczas  rządów osmańskich i weneckich  serbskie osadnictwo 

                                      w regionie wokół Knina ( Kninska Krajina)

                                                 


                            Knin został przyłączony do Austrii razem z Dalmacją w 1797 r

                                         na podstawie pokoju z Campo Formio. 

                                                          

                                           1806-1813 panowanie francuskie   (Kanton Knin)

                                                     od 1809 r w  Prowincjach Iliryjskich

                                                     

                                   W 1813 r Austriacy odzyskali kontrolę nad miastem.

                                                       częścią Królestwa Dalmacji

                                            aż do końca pierwszej wojny światowej.


 
Od 1868 siedziba  powiatu
 
 

                                            19 .XII.1918 -4.IV.1921   okupacja włoska 

                               Od   1922-1929  okręg ( srez ) Knin,w  okręgu Split ( Splitske oblasti )

                                                       1929-1939  w    Primorske banovine

                                                      1939-1941   w  Banovine Hrvatske

                         W czasie II wojny światowej Knin znajdował się w tzw. drugiej włoskiej 

                                 strefie okupacyjnej,  administrowanej przez władze cywilne

                                                 Niezależnego Państwa Chorwackiego

 

                          Po kapitulacji Włoch  we wrześniu 1943 r. Knin zajęły  wojska niemieckie. 

                                        3 XII. 1944 r. wyzwolony przez partyzantów  Tito

                      Po  II wojnie światowej Knin był częścią  Ludowej  (od 1963  Socjalistycznej )

                                             Republiki Chorwacji w  SFR Jugosławii

                            Opština Knin (Knin, Kistan, Ervenik, Biskupija, Kijew i Civljana)

                  1945-1990   industrializacja i modernizacja, centrum większego regionu. 

                            

                               1990–1991    Srpska autonomna oblast Krajina

                      gminy Knin, Benkovac, Vojnić, Obrovac, Gracac, Dvor i Kostajnica

                                       1991–1995  stolica Republiki Serbskiej Krajiny

                                                   wygnanie ludności  chorwackiej

                            Chorwackie wojska przejęły kontrolę nad miastem 5.VIII. 1995 r

                                              podczas  operacji Błyskawica i Burza

 
                                                                                                     

                                          Obecnie  po ucieczce większość ludności serbskiej

                                   osiedlono tu ludność chorwacką  z Bośni i Hercegowiny 

                                                         i innych części Chorwacji.

                                                 Przed  1990 r -  87% ludności gminy

                                                           i 79% miasta było Serbami

        

                                                  Do 1997 gmina w żupanii Zadar-Knin

                          1997 -  status miasta , przeniesienie do żupanii szybenicko-knińskiej

 

                                                                        **********

                                                             Znaczki pocztowe

                                                                     Znaczki Austrii

                                                                         1850-1918 

                                                        

                                       

                                                                               *****

                                                                      Znaczki Włoch

                                                                             1918-1921 


                                                                             *****

                                                              Znaczki Królestwa SHS

                                                                        1921-1929


                                                                              *****

                                                                 Znaczki Jugosławii

                                                                1929-1941,1945-1991

                                                   

                                                      

                                                                               ****

                                                                         Znaczki NDH

                                                                         1941-1944

                                                                            ******

                                                     Znaczki  Republiki Serbskiej Krajiny

                                                                          1993-1995


Na znaczkach twierdza Knin znajdująca  się na szczycie 

stromej góry Spas  na wys. 365 m n.p.m.
 

    Została zbudowana w X w i pełnił ważną rolę w historii Chorwacji,
 
 zwłaszcza podczas wojen z Turkami w XVII w
.
   W XIX wieku zamek stał się siedzibą wojskową i pozostał niemal 
 
niezmieniony do czasów dzisiejszych.


                                                                           *******

                                                                  Znaczki Chorwacji

                                                                              Od  1995




*****
 
 

 

poniedziałek, 17 lutego 2025

Palagruža

                                              

                              Archipelag małych wapiennych wysp na Adriatyku,

                                 52 km na wsch. od włoskiego  Terre di Catalunga 

                   na płw. Gargano  i 42 km  na zach, od przylądką Kanula  na wyspie Sušac.

                                                 Zajmuje powierzchnię- 0,32 km²

                                                       

                             Jest niezamieszkany, z wyjątkiem personelu latarni morskiej 

                                                       i okazjonalnych turystów

                        Grupę wysp tworzą: główna wyspa - Vela Palagruža z latarnią

                 oraz Mala Palagruža, Kamik, Tarmuntona, Pupak, Kunj, Baba i Gaće

                                         

              

Odległość od lądu, a także strome zbocza i  skaliste wybrzeże sprawiają, 
 
że dostęp do wysp jest dość trudny.

                        5,3 km  na  pd. wsch. od  Mala Palagruža  znajduje się wysepka Galijula  

                                               (. Cajola)  ,o  pow. 0.003 km 2

                                    najdalej wysunięta na południe  wyspa Chorwacji

                                                   ( 42°22′40″N , 16°20′20″E)

 


                                                                       *****



                      Chorwacka nazwa wysp  Palagruža   pochodzi od włoskiej Pelagosa 

                                                 , natomiast włoska od greckiego

                                             słowa πέλαγος, oznaczającego „morze”. 

 

                               Archipelag  figuruje  na mapach od początku XIV w.

                                                jako Pelagosa, Pellegoxa i Pelogosa

 

                                                                         ***

                                             Do 1797  wyspy  należały do Wenecji

                        Traktatem z  Campo Formio,  weneckie wyspy na Morzu Adriatyckim

                                                         trafiły do Cesarstwa Austrii

                                  1809 - 1815 r  formalnie część Prowincji Iliryjskich

                                     Na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego (1815),

                            zostały włączone do Cesarstwa Austrii  (Królestwo Dalmacji)

                                                      a potem Austro-Węgier

                        

                            Podczas I wojny światowej  (1915) z racji położenia pośrodku Adriatyku, 

                        były areną krótkotrwałych walk między Włochami, a Austro-Węgrami.

                            


                                          W 1920 r archipelag  oficjalnie  włączono do Włoch 

                                                       (gmina Lagosta, w prowincji Zadar )


            
                        Pod koniec października 1944 r. zajęte przez  partyzantów NOVJ

 


                               Pokojem paryskim ( 10 .II. 1947 r) wyspy  zostały przekazane

                                                    Jugosławii (Gmina Lastovo)                                 

                           Od 1991 r archipelag jest częścią niepodległej Republiki Chorwacji

                   


                                                                     ********

                            Archipelag administracyjnie należy do miasta Komiža  (Grad Komiža

                                                na wyspie Vis w żupanii splicko-dalmatyńskiej

                                                                Herb miasta Komiža

                                                                 od 11 maja 1995 r.


                                                                              ******

                                                     Na znaczku Vela Palagruža z latarnią

                                   Latarnia morska  została zbudowana w 1875 r. na środku wyspy

                                                        na wysokości 90 m n.p. m                 

               


                                                                            ******

                                             

 


niedziela, 16 lutego 2025

Prevlaka

                                    Półwysep w Chorwacji,  przy wejściu do Zatoki Kotorskiej

                                             ( na granicy Zatoki Kotorskiej i otwartego morza)                

               Przylądek Oštra stanowi najbardziej na południe wysunięty punkt kontynentalnej

                                                  części Chorwacji ( 42°24´N i 18°32´E)

                   Zajmuje powierzchnię 0,9 km² ( 93,33 ha)  a jego wymiary to 2,5 × 0,5 km.            


                        Ok.2 km od Prevlaki znajduje się niewielka, ufortyfikowana wysepka

                                           – Mamula, należąca do Czarnogóry. 

                          Na północ od przesmyku Prevlaka, w samej Zatoce Kotorskiej, 

                                   leżą dwa mniej widoczne przylądki Konfin i Kobila

.

                                                                            *********

                                   Administracyjnie należy do gminy Konavle ( Općina Konavle)

                                                    w żupanii dubrownicko-neretwiańskiej.

                                                                             Herb gminy

                                                                    Od  2.VI. 2005 r.

                                                                         ********

 

                           W XIV w półwysep znajdowały się w granicach Królestwa Bośni.

                          Pomiędzy 1419 a 1426 r został nabyty przez mieszczan Dubrownika, 

                                         stając się częścią Republiki Raguzy do 1808 r

                   

                                             W  1441 r. ufortyfikowano przylądek Oštro 

                                                   ( Punta di Pellegrino detta Ostra)

                                   Przylądek  Kobila od 1699 stanowił  punkt graniczny z Sutoriną

                                         pod kontrolą Imperium Osmańskiego do 1878 r

                                     

                                        W latach 1808–1813 był pod kontrolą francuską

                           Po klęsce Napoleona, dawne terytorium Republiki Raguzy, w tym Prevlaka,

                                  do końca I wojny światowej był częścią Cesarstwa Austrii,

                                         a potem Austro-Węgier (Królestwo  Dalmacji)                                                                                    

                                     Pod koniec XIX w. za sugestią generała Lazara Mamuli,

                          wojska austro-węgierskie  zbudowały twierdzę na przylądku Oštro         

                                            oraz na wyspie Mamula  celem  kontroli

                                                 nad wejściem do Zatoki Kotorskiej.


 
                                            
                                    1919 w składzie Królestwa SHS/Jugosławii (1929). 

                              W trakcie II wojny światowej pod okupacją włoską  do 1943 ,

                                                   potem niemiecką (do listopada 1944)

                      22 .XII. 1944 r. partyzanci jugosłowiańscy przejęli kontrolę nad 

                                                          półwyspem                              

                  Po II wojnie  Prevlaka  była częścią  Ludowej (od 1963 r Socjalistycznej )

                                     Republiki Chorwacji w Federacyjnej Republice Jugosławii,                                                   

                     Od 1955  Prevlaka była  bazą wojskową Jugosłowiańskiej Armii Ludowej

                    Podczas wojen jugosłowiańskich, które nastąpiły po rozpadzie Jugosławii, 

                               terytorium zostało zajęte przez siły  jugosłowiańskie  (serbskie)

                                          wspomagane przez oddziały czarnogórskie)

                   Półwysep Prevlaka i okolice  wojska  jugosłowiańskie opuściły  20 .X. 1992 

                        Następnie  była obszarem zdemilitaryzowanym pod nadzorem ONZ                                    

                   (United Nations Mission of Observers in Prevlaka -15.I.1996 -15.XII.2002)

                     Na mocy tymczasowej umowy z 2002 r. Prevlaka  należy do Chorwacji, 

                                  

                                     

   

                 .                                                           ***


                                                                Propoowane rozgraniczenie


*****