poniedziałek, 18 marca 2024

Naddniestrze - rejony

       Naddniestrzańska Republika Mołdawska (Pridniestrowskaja Mołdawskaja Riespublika

     de facto państwo nieuznawane ze stolicą w Tyraspolu, obejmujące tereny położone na lewym 

             brzegu Dniestru (części historycznych regionów Podola i Jedysanu ) oraz prawobrzeżne 

                                    miasto Bendery (Tighina)

                              Niepodległość ogłosiło 5 grudnia 1990 roku 

                                                                  *****

                        Naddniestrze jest podzielone na 7 rejonów (w tym dwa miejskie) 

 

                                                         Rejon Kamionka

                                                        ros. Каменский район  

                                                        rum. Raionul Camenca

                                                      ukr.   Кам'янський район

           Rejon znajduje się w północnej części Naddniestrza  która na południu graniczy z rejonem 

                              rybnickim , na pd. wsch. obwodem odeskim , na pn. i pn. wsch. -

                                          z obwodem winnickim  Ukrainy

                                                        Powierzchnia -434,5 km² 

                                                        Stolica rejonu - Kamionka

                                                                        Herb miasta

                                                                  Od ..2008 ?..2013 ?

                        Lew -   z herbu  Piotra Christianowicza Wittgensteina (1768-1843)

                             który  odegrał dużą rolę w rozwoju miasta. ( winnice i sanatorium)

                                             Faliste linia f symbolizuje rzekę Kamionkę,  

                         od której wzięła się nazwa osady, dolna – podziemne lecznicze wody mineralne.

                                        U podstawy  data  1628   pierwszej wzmianki o Kamionce

                               Korona  murowa symbolizuje  twierdzę Raszków w pobliżu której 

                                      powstała Rybnica

                                                                          Flaga miasta



                                                     Kamionka została założona w 1608 roku

                     . Była miejscowością prywatną Koniecpolskich w województwie bracławskim.

                      W 1672 roku na mocy pokoju w Buczaczu wraz z Podolem przeszła we władanie

                               Imperium Osmańskiego, by po pokoju w Karłowicach w 1699 roku 

                       wrócić do Polski,co potwierdziło rozgraniczenie dokonane z Turcją w 1703 roku.

                                      W II rozbiorze Polski zajęta przez Imperium Rosyjskie.

                                              (  w powiecie olhopolskim guberni podolskiej)

                                         Od 1924 do 1940 roku część Mołdawskiej ASRR 

                                                                (Kamionka Mołdawska)

                                                           1938 - osada typu miejskiego

                                                      1940 - 1991 r w Mołdawskiej SRR,

                                                   1941-1944 część rumuńskiej Transnistrii.

                                                10 .I. 1969 - utworzenie rejonu rybnickiego


                               Po 1991 r  pod kontrolą separatystycznego rządu Naddniestrza

                                                               2002 - status miasta

                                                         

                                                                             *******

                                                                  Rejon Dubosary

                                                                ros. Дубоссарский район

                                           rum. Raionul Dubăsari, ukr. Дубосарський район 

 

                       Rejon  znajduje się w centralnej części kraju. na lewym brzegu Dniestru.

                        Graniczy z  rejonem rybnickim  i grigoriopolskim   Naddniestrza , 

                rejonami   Criuleni  i Dubăsari   Republiki Mołdawii  i  obwodem odeskim Ukrainy

                                                    

                 Władze naddniestrzańskie uznają, że całość terenów lewobrzeżnych Dniestru

                               wchodzi   w skład  Naddniestrza.

            

                            Faktycznie jednak część terenów, od czasu wojny secesyjnej 

                       Naddniestrza w 1992,  wciąż znajduje się pod administracją władz Mołdawii

                           , która utworzyła na nich  osobny mołdawski  Rejon Dubosary

                               

                                                              Powierzchnia -381,2 km²

                                                       Stolicą rejonu jest miasto - Dubosary. 

                                                                        Herb miasta

                                                             Od.... (2005 ? .2009 ?)

                                       Łódź (dubas)  z podniesionym białym żaglem
                             i dwa żółte wzgórza - nawiązują do pochodzenia nazwy miasta

                                       Elementy korpusu elektrowni wodnej Dubosary,

                                       W górnym rogu  herb guberni chersońskiej


                                                                         Flaga miasta

                                                                         Od 6.XI..2005

                      Nazwa miasta  ma pochodzić z   starorumuńskiego  słowa dubasar ,

                            łódka  wykonana z  pnia drzewa ( dłubanka ?)

                     Turecka wersja  nazwy  miasta  pochodzi od tatarskiego (nogajskiego)

                           słowa "Tambosar"  lub "Dembosary",  Żółte Wzgórza

 

           Zdobyte przez Turków i Tatarów, podczas wojny polsko-tureckiej (1485-1503).

                              była częścią tureckiej prowincji Jedysan

              Od  pocz. XVI w ( 1523) targowisko zamieszkane przez mołdawskich

                                   chłopów.

                          Osada stała się częścią Imperium Rosyjskiego w 1792 roku

                          1795 -status miasta w (  Nowe Dubossary Новые Дубоссары  )

                            1795 -   budowa twierdzy   (istniejącej do 1812 roku).

                         W latach 1796-1812  miasto nosiło nazwę  Dniestrowsk

                    Od 1858 roku miasto znane jest pod pierwotną nazwą Dubossary.

                            

                        Od 1806 do 1922 r. powiat tyraspolski  guberni chersońskiej

               1917-1922 -  miasto  zajmowały  kolejno wojska carskie,bolszewickie,niemieckie,

                                    ukraińskie,  francusko-rumuńskie i  ponownie bolszewickie

                                          1920 r. pozbawienie statusu miasta

                                          1923  -  rejon w składzie  guberni odeskiej

                                         Od 12 .X. 1924 r w Mołdawskiej ASRR. 

                                                , centrum  rejonu  Dubosary

                                          20 .X.1938 г status osiedla typu miejskiego

                                            2.VIII. 1940 r w Mołdawskiej SRR

                           27.VII. 1941 - 12.IV.1944 zajęte przez wojska niemieckie i rumuńskie.                                    

 

                     W latach 1951–1954 wybudowano tamę Dubasari i elektrownię wodną 

                           Дубоссарская гидроэлектростанция, Дубоссарская ГЭС

                       która dostarczała większość energii elektrycznej dla całej Mołdawskiej SSR

                                                  Od  1956 - status miasta

                             1987-1991 status miasta  podporządkowania republikańskiego  

                          .1992 -  miasto było jednym z centrów zbrojnej konfrontacji między

                               zwolennikami  Naddniestrza a mołdawskimi siłami rządowymi

                                                (wojna o Naddniestrze)                                         

                                Od VII.1992  pod kontrolą separatystycznego rządu Naddniestrza


                                                                      *****

                                                       Rejon Grigoriopol

                                                    ros.   Григориопольский район 

                                                      rum. Raionul Grigoriopol


                      Rejon  znajduje się w centralnej części Naddniestrza, na lewym brzegu Dniestru. 

                                        Graniczy z rejonami  Dubosary i Słobodzieja ,

                                         rejonami  Criuleni  i  Anenii Noi w Mołdawii 

                                                     i  obwodem odeskim Ukrainy

                                                            Powierzchnia -822 km² 

                                                          Jego stolicą jest - Grigoriopol

                                                            (  город Григориополь)

                                                                        Herb miasta

                                                                          od  1794 r

                                                                  przywrócony w 2013 r

                                              wzorowany na XVIII w. herbie królestwa Armenii

                                                                                *****

                                                                  Projekt herbu z  2007 r



                                                                           *****

                                                     Miasto nazwano  na cześć  księcia  

                                       Grigorija Aleksandrowicza Potiomkina  (1739-1791)                         



                                                                                  Herb G. Potiomkina

                              lub wg. drugiej  wersji- na cześć św. Grzegorza Oświeciciela.

                                              ( ur.  239/257 - zm. 326/331)

                            – założyciela i patrona Kościoła ormiańskiego, apostoła Armenii


                                   XVII i XVIII w. wioska jest wymieniona pod nazwą "Komorul".

                       Miasto Grigoriopol  (Grigoriopolis) zostało założone 25.VII. 1792 roku 

                     przez osadników ormiańskich. z Bender,Akermanu,Izmaiłu,Kilii,Kauszan              

                 

                                                                  W 1801 r  zatwierdzono nazwę Grigoriopol.

                                                  ujezd tyraspolski   w guberni chersońskiej

                                         Od  12 .X. 1924 r  rejon  w ramach Mołdawskiej ASSR.

                                                      

                                               1938-  status osady typu miejskiego

                                                2 .VIII.1940 r. - część Mołdawskiej SRR 

                             1941-1944 obszar ten znajdował się pod okupacją rumuńską

                                     Armia radziecka ponownie zajęła miasto 12 .IV. 1944 r

                          Od 31 .I.1952 r. do 15 .VI. 1953 r.  część  rejonu tyraspolskiego

                                      W 1958 likwidacja rejonu, podział pomiędzy

                                      rejony dubosarski (z  Grigoriopolem ) i tyraspolski

                                21 .VI 1971 r przywrócenie rejonu  z centrum w Grigoriopolu

 


                                                        17 .VII.2002 r.  status miasta

                                                                                *******

                                                                Znaczki pocztowe

                                                                        Znaczki Rosji

                                                                          1858-1918                                                                

 

                                                                             *****

                                                                        Znaczki ZSRR

                                                                  1922-1941,1944-1991

                                                                                 



                                                                             *****
                                                                     
Znaczki Rumunii

                                                                        1941-1944

 


                                                                              *****

                                                                    Znaczki Naddniestrza

                                                                               od 1993 r

 


  
                                                                               


                                                                              *****




niedziela, 17 marca 2024

Jedysan

              Kraina historyczna na południowo-zachodniej Ukrainie i Mołdawii, położona 

                                   nad Morzem Czarnym.

            Region położony jest pomiędzy dwiema  rzekami: Dniestrem i Dnieprem.

       Od północy graniczy z położonym na Podolu Pobereżem poprzez rzeki Kodymę i Jahorłyk,

             od zachodu poprzez Dniestr graniczy z Mołdawią (Budziakiem i Besarabią),

                                 a od wschodu z Krymem i Zaporożem.

              Centrami tego regionu były Chadżybej (współcześnie Odessa) i Oczaków 

                          ( tat.Dżankerman , tur.Özü Kalesi)

 

               Nazwa pochodzi od tureckiej nazwy twierdzy „Yeni Dünya” (Nowy Świat),

                                leżącej na terenie późniejszej wioski Chadżybej

                Nazwy „Jedysan” w oznaczeniu regionu w dawnej Polsce do XVIII w nie używano,

                                          stosując nazwę Pole Oczakowskie

 


                                                                 ********

                  W starożytności na wybrzeżu Morza Czarnego istniały greckie kolonie,

                          m.in. Olbia i Nikonion. 

 

                   W IX-X w obszaru późniejszego Jedysanu sięgały północne granice Bułgarii

               We wczesnym średniowieczu ziemie Jedysanu zamieszkiwały koczownicze plemiona  

                                        Pieczyngów, Połowców i grupy osiadłych Słowian


                   Po mongolskiej inwazji w XIII wieku (ok. 1260 r.) teren ten był przydzielony 

                                            Złotej Ordzie   i osadnictwu tatarskiemu                         

                               W 1397 roku tereny te wraz z brzegiem Morza Czarnego

                                   opanowali Władysław Jagiełło i Witold Kiejstutowicz. 

                                  Region stanowił część Wielkiego Księstwa Litewskiego


                                       W 1492 roku tereny te opanowali Tatarzy krymscy. 

                                        którzy nadali   muzułmański charakter tym terenom

                                                          

                                                    Jedysan  na mapie jako Tataria Oczacoviensis

                                    W 1538 roku Jedysan stał się częścią Imperium Osmańskiego 

                                                        i włączony do ejaletu Silistra.


                    W Jedysanie osiadali Tatarzy krymscy oraz Nogajowie tworzący tu ordę jambolucką

                        (oczakowską) i po 1720 roku ordę jedysańską (odłam Małej Ordy Nogajskiej).

 


                  W zachodniej części regionu zamieszkiwali Mołdawianie ( Dubosary  i Mołdawianka).

                           W lipcu 1774 roku Rosja i Turcja podpisały traktat w Küczük Kajnardży 

                              i położona pomiędzy Dnieprem i Bohem część Jedysanu przeszła

                                                     pod władzę Rosji

                                           

                         . Kolejną wojnę turecko-rosyjską zakończył traktat w Jassach ( 9.I 1792 r),

                             na mocy którego pozostała część Jedysanu po Dniestr przypadła Rosji.                             

                                   

                                      Nogajowie zostali przesiedleni za Ural , na ich miejsce

                    sprowadzono kolonistów   mołdawskich, ukraińskich,bułgarskich i niemieckich

                                  W imperium Rosyjskim dawny Jedysan wchodził w skład

                                       Namiestnictwa   Jekaterinosławskiego (1783-1795)

                                           Namiestnictwa Wozniesieńskiego (1795-1796)

                                              Guberni Noworosyjskiej (1796-1802)

                                              Guberni Mikołajowskiej (1802-1803)

                                                Guberni Chersońskiej (1803-1920)

                                                                      

                         W 1794 roku założono miasto Odessa, które stało się największym 

                                         rosyjskim portem  nad Morzem Czarnym                 

                                             I.1920 -opanowanie przez bolszewików                               

                                            ( Chersoń, Mikołajów i Wozniesieńsk)

                                          

                                                  Od  1922  -w Ukraińskiej SRR

                                             Od 1924-1940. część w Mołdawskiej ASRR               

                                                                              1940

                               1941-1944  podział między Rumunię  ( Transnistria ) i Niemcy

                               -  Okręg generalny Mikołajów (Generalbezirk Nikolajew)

                 W 1944 całość Jedysanu ponownie znalazła się w granicach Związku Radzieckiego, 

                                                   w Mołdawskiej SRR i Ukraińskiej SRR.


                                                                           ******

                            Od 1991 roku Jedysan znajduje się na terytorium Republiki Ukrainy 

                                              oraz Naddniestrza w Mołdawii.

                                

 

                                                                     *******

                                          Na   obszarze Jedysanu współcześnie znajdują się

                        Obwód odeski  - zachodni Jedysan (części na wsch. od Dniestru)

                    Obwód mikołajowski  -centralna i południowa część Jedysanu

                  Obwód chersoński  -  wschodnia część Jedysanu  (Chersoń i d. rejon.biłozerski )

                                                          ***************

                                                               Naddniestrze


                                               Rejon Dubosary , Rejon Grigoriopol ,Rejon Slobozia

                                                  Tyraspol (miasto na prawach rejonu).

                                                                          

                                                                       ******

                                                         Znaczki pocztowe

 .                                                                     Znaczki Rosji

                                                                        1857- 1918

 



                                                                         ******

                                                                     Rosyjska FSRR

                                                                        1918-1923

                                                                             ****

                                                                    Znaczki ZSRR

                                                              1923-1941, 1944 -1991

 


                                                                          *****

                                                                 Znaczki Ukrainy

                                                                   1918-1919,.1923,           

                                       

                                                                         Od 1992 r



   

 


                                                                          *****

                                                                  Znaczki Rumunii

                                                                          1941-1944

                                                                        

                                  

                                                                            *****

                                                                     Okup niemieckie

                                                                        1941-1944


                                                                                  ******

                                                                    Znaczki Naddniestrza

                                                                        od    1993 r


              

                                                                 

                                                                              *****