Wojtek z Roztoki. : Wojciech

Jutro tj. 23 kwietnia imieniny obchodzą
m.in. Wojciech i Wojciecha

Z Wikipedii

staropolskie męskie imię pochodzenia słowiańskiego.

Żeńskim odpowiednikiem tego imienia jest Wojciecha.

Imię Wojciech jest przykładem staropolskiego, osobowego imienia dwuczłonowego,

które jest reliktem imion pogańskich używanych we wczesnym średniowieczu przez Słowian .

Składa się ono z członu "woj" pochodzące od staropolskiego określenia oznaczającego "wojownika" oraz słowa "ciech" wywodzącego się od "cieszyć się" i oznaczającego radość.

Imię Wojciech ma następujące znaczenia: „ten, który cieszy jako żołnierz”, czyli „wojownik pociecha”, „cieszący się wojownik” lub „ten, któremu walka sprawia radość.

Witold Taszycki zaliczył je do grupy najstarszych polskich imion osobowych.

Wojciech Sławnikowic, późniejszy św. Wojciech, podczas bierzmowania przyjął

imię swojego nauczyciela – Adalberta z Magdeburga, stąd z tym imieniem łączy

się jego imię Wojciech.
Nie należy jednak uważać tych imion za odpowiedniki, pomimo faktu, że w wielu

językach są za takie uznawane (stąd np. mówi się, że Wojciech po węgiersku to Béla).

Odpowiedniki obcojęzyczne ; łac Adalbertus, ang. Adalbert, Ethelbert, fr. Adalbert, szw. Adalbert

, hol, Adelbert, Adalbert, hiszp, port, wł - Adalberto, niem. Adalbert, Adelbert.

Mi 3644

Wojciech Sławnikowic
(Vojtěch Slavníkovec)

Święty urodził się około 956 roku w Libicach (Libiczu) czeskim grodzie ,należącym do możnego rodu księcia Sławnika ( zm w 981 roku) herbu Poraj, jednego z liczących się pretendentów do tronu praskiego (spokrewnionego przez matkę z dynastią saską).

Matka Strzeżysława ( zm. 987 ) była rodzoną siostrą Dubrawki ,

córki księcia czeskiego Bolesława Okrutnego ( z rodu Przemyślidów)

Dobrawa

(czes. Doubravka) (ur. ok. 930, zm. 977)

Obie siostry były z kolei bratanicami św. Wacława,
pierwszego świętego Czechów

Mi 283

Św. Wacław

Sławnik i Strzeżysława mieli 6 synów :Sobiesława (Sobiebór), Spycymira

(Spytymir),Pobrasława, Poraja (Porzej), Czesława (Czasław), Wojciecha ,

Radzima (Gaudenty).

Z racji jego czerstwości i dziarskości przeznaczono go początkowo do stanu rycerskiego, obdarzając stosownym do tego przeznaczenia imieniem Wojcisław vel Wojciech.

Niestety, wkrótce Wojciech niezwykle ciężko zachorował i zaniepokojeni o jego życie rodzice, zgodnie z ówczesnym obyczajem ,ślubowali, że jeśli dziecko wyzdrowieje,

zostanie poświęcony służbie Bożej.

By wypełnić ślub rodziców ,Wojciech Sławnikowic jako kilkunastoletni chłopiec został wysłany do Moguncji ( według innych do Magdeburga) gdzie kształcił się w tamtejszej szkole katedralnej prowadzonej przez mistrza Oktryka, pod opieką arcybiskupa

Adalberta, którego rodzice chłopca poznali już wcześniej .

To właśnie on udzielił Wojciechowi sakramentu bierzmowania, a młody Sławnikowic wybrał sobie jego imię -Adalbert (Adalbertus) i pod tym imieniem

(Adalbertus Pragensis) jest znany i czczony w zachodniej Europie i w świecie chrześcijańskim .

Pobyt w Moguncji trwał 9 lat (od 972 do 981).

Po otrzymaniu święceń kapłańskich (981) powrócił do Pragi, gdzie stał się jednym z najbardziej zaufanych współpracowników biskupa praskiego Dytmara.

Biskupstwo praskie erygowane zostało w 973 roku.

Pierwszym biskupem został benedyktyn niemiecki Dytmar

Po powrocie do kraju Wojciech prowadził życie, niemal jak człowiek świecki.

Żył bardziej jak książę niż jak duchowny.

Wstrząsem zmieniającym diametralnie życie Wojciecha Adalberta była śmierć Dytmara, (983 ) który umierał w strasznych męczarniach.

Następnego dnia, jeszcze przed pogrzebem Dytmara ,realizując jego testament,

obwołano Wojciecha Adalberta nowym biskupem praskim.Jako biskup Pragi zasłyną ze skromności, dobroczynności okazywanej chorym i ubogim, przez wykupywanie niewolników z rąk żydowskich handlarzy.

Po pięciu latach ( w 988 roku) zarządzania praskim biskupstwem, nie mają żadnych sukcesów w umacnianiu czeskiego Kościoła, pozostając w konflikcie z otoczeniem, rozgoryczony ,opuścił dość niespodziewanie praskie biskupstwo i wyjechał do Rzymu.

Stamtąd wkrótce rozpoczął nieudaną pielgrzymkę do Jerozolimy. Po kilku dniach

pieszej wędrówki zrezygnował z pielgrzymki i zawrócił do Rzymu.

Wstąpił najpierw

do zakonu benedyktynów w klasztorze na Monte Cassino, z którego przeniósł się

do Rzymu, także do benedyktynów, do klasztoru pod wezwaniem św. Aleksego

i św. Bonifacego, na Awentynie (za zgodą papieża Jana XV).

W Wielką Sobotę 990 roku złożył śluby zakonne wraz ze swym bratem

bł. Radzimem.

Mi 323

Po pięciu latach nowy arcybiskup Moguncji metropolita Willigis, po śmierci praskiego

bpa Falkolda, w 992 roku ,zażądał natychmiastowego powrotu Wojciecha Adalberta do Pragi i rzetelnego wypełniania funkcji praskiego biskupa

.Ważniejsze jego dokonania z tego okresu to; założenie klasztoru benedyktynów w Brzezinowie (993 ) koło Pragi, wysłanie czeskich misjonarzy do Węgier.

Bardzo szybko po swoim powrocie Wojciech doprowadził do wybuchu ostrego

konfliktu z rodem Werszowiców (Wrszowców) od dawna rywalizującymi ze Sławnikowicami o wpływy na dworze królewskim.

Udzielił bowiem azylu kościelnego kobiecie z tego rodu oskarżonej o wiarołomstwo

ściganej przez rodzinę.

Werszowiczowie w pogoni za nią wdarli się do kościoła

(św. Jerzego przy klasztorze sióstr benedyktynek), pobili interweniującego Wojciecha ,

a kobietę wywlekli sprzed ołtarza i natychmiast ścięli na placu przed kościołem.

Biskup rzucił wówczas klątwę na wszystkich bez wyjątku członków rodu

Werszowiczów (Vršovci).

W konsekwencji anatema spowodowała wybuch wewnętrznej wojny pomiędzy

rodami Werszowiców i Sławnikowiców.

Zakończyła się rzezią Sławnikowiców (książę Bolesław II Pobożny).

Ocaleli jedynie ci, którzy w porę schronili się w Polsce pod opiekę Bolesława Chrobrego (najstarszy brat Wojciecha -Sobiebór wraz z rodziną).

Wojciech końcem 994 roku ,a może na początku 995 roku wrócił do klasztoru benedyktynów na rzymskim Awentynie.

W 996 roku metropolita Willigis zażądał powrotu do Pragi, do pełnienia biskupich obowiązków.

Ale w Pradze już go nie chciano. Papież Grzegorz V, zwolnił go z obowiązku powrotu

do Pragi, i postanowił że ,Wojciech ma podjąć działalność misyjną.

Latem 996 roku Wojciech udał się z bratem przyrodnim Radzimem- Gaudentym -

do Moguncji ,gdzie spotkał się z metropolitą Willigisem ,a także cesarzem Ottonem III.

Przed podjęciem decyzji o misji odbył pielgrzymkę do Francji do grobów znanych świętych: do biskupa i misjonarza Marcina z Tours, do założyciela zakonu Benedykta z Nursji, który według mniemania współczesnych miał być pochowany

we Fleury nad Loarą; wreszcie do świętego Dionizego w Saint Denis w pobliżu Paryża.

Wojciech miał zaproszenie do Polski od księcia Bolesława Chrobrego gdzie przybył w styczniu 997 roku.

Chrobry proponował ciotecznemu bratu ewangelizację Wieletów (Zachodnia Słowiańszczyzna),jednak Wojciech nie zgodził się i wybrał ryzykowną pionierską misję wśród plemion pruskich.

Bolesław ofiarował mu eskortę wojskową tłumaczy i przewodników.

Wojciech zrezygnował jednak z tej pomocy. Postanowił misję ewangelizacyjną

prowadzić tylko wspólnie ze swoim przyrodnim bratem Radzimem Gaudentym

i polskim zakonnikiem, benedyktynem ,którego zwano Boguszą.

Wyruszył wiosną 997 roku.

Biskup Wojciech wyjechał z Gniezna i przybył do Wyszogrodu- grodu nad Wisłą,

w pobliżu dzisiejszego Fordonu.

Stąd- według jednej wersji- płyną łodzią do Gdańska przez Świecie ,Nowe, Gorzędziej.

Według innej wersji ,”lądowej”, trasa biskupa wiodła tzw. Drogą Kupców przez Gródek, Jeżewo, Lipniki, Osiek, Skórcz, Grabowo, Bobowo, Starogard, Swarożyn, Lubieszewo, Gdańsk ,lub tzw. Drogą Królewską: przez Świecie, Gniew, Gorzędziej, Lubieszewo, Gdańsk.

Do Gdańska przybył święty w połowie marca 997 roku i tam

“gromady ludu przyjmowały chrzest”(na Wzgórzu Kaplicznym).

Po Wielkiejnocy wyruszył Wojciech z Gdańska do kraju Prusów.
W piątek 23 kwietnia 997 roku, w dzień świętego Jerzego męczennika, został zamordowany przez Prusów w miejscu zwanym Świętym Gajem, znajdującym się niedaleko Cholinium.

Gaudentego i Boguszę którzy mu towarzyszyli w misji ewangelizacyjnej,

puszczono natomiast wolno.

Fi 3642

Nie wiadomo dokładnie ,gdzie zginął Wojciech. Tradycja kościelna ,opierająca się na badaniach historyków, wskazuje na dwa miejsca: jedno w Polsce -Święty Gaj ( niem. Heiligenwalde) w pobliżu Dzierzgonia, w pobliżu południowego skraju jeziora Drużno,

w diecezji elbląskiej, to tzw. hipoteza pomezańska sformułowana przez Friedricha Wilhelma Ferdinanda Schmitta w 1875 r.

Drugie w Rosji to Tenkity (od 1946 roku Letnoje) w obwodzie kaliningradzkim (Sambia).

Jest to hipoteza sambijska ,oparta na “Żywocie I “(Kanapariusza), zakłada, że święty dotarł do Półwyspu Sambijskiego ,wylądował w pobliżu miejscowości Tenkitten.
Takiej interpretacji dokonał prof. historii królewieckiej Albertyny-Johannes Voigt (1786-1863).

Krzyż św. Wojciecha (niem. Adalbertskreuz)

Zeliwny krzyż, wysokości 8,78 m. fundacji hrabiny Elżbiety Wielopolskiej,

przebywającej na emigracji w Rybakach i hrabiego Dohna-Wundlaken

Krzyż uległ zniszczeniu w 1949 r.

W 1000. rocznicę męczeństwa ustawiono nowy żelazny krzyż ufundowany przez

polskich katolików i odlanego w Elblągu.

***

Książę Bolesław Chrobry wykupił z rąk Prusów ciało świętego. Sprowadził je

początkowo do klasztoru benedyktynów w Trzemesznie, a następnie do Gniezna,

gdzie spoczęło w katedrze.

Na podstawie zeznań towarzyszy misji Radzima (Gaudentego) i Benedykta Bogusza

cesarz Otto III wystąpił do papieża z prośbą o kanonizację.

Już w 999 roku papież Sylwester II wpisał Wojciecha do katalogu świętych.

Jako coroczną pamiątkę jego święta wyznaczył dzień 23 kwietnia.

Mi 1421

Sylwester II (łac. Silvester II, właśc. Gerbert z Aurillac OSB,

ur. ok. 945 w Owernii, zm. 12 maja 1003 w Rzymie) –

francuski uczony, matematyk, filozof, papież w okresie od 2 kwietnia 999 do

12 maja 1003.
*******

Wtedy też na prośbę Chrobrego i dzięki protekcji Ottona III papież wyraził zgodę na utworzenie metropolii w Gnieźnie, której patronem został święty Wojciech.

Postanowienia papieża Sylwestra II z roku 999 zostały oficjalnie potwierdzone w marcu 1000 roku podczas pielgrzymki cesarza Ottona III do grobu przyjaciela w Gnieźnie.

Proklamowano metropolie w Gnieźnie z podległymi jej biskupami w Kołobrzegu ,

Krakowie i Wrocławiu. Oznaczało to uniezależnienie się organizacji kościelnej

w Polsce od hierarchii niemieckiej.

Relikwie świętego Wojciecha wkrótce znalazły się w różnych kościołach europejskich.

Otto III zawiózł je do Rzymu. Część złożył w wybudowanym na tybrzańskiej wyspie

(Isola Tiberina) kościele p.w. św. Wojciecha i św. Paulina z Noli (kościół nosił to wezwanie do XII wieku).

Za staraniem cesarza wybudowane zostały dwa inne kościoły, klasztor Pereum pod Rawenną (obecnie Pereta pod Rawenną) i klasztor w Akwizgranie (październik 997).

W roku 1006 cząstka relikwii została przekazana do kościoła katedralnego w Ostrzychomiu (Esztergom) nad Dunajem w północnych Węgrzech.

Relikwie znajdują się także w Liege (Leodium) w Belgii, i kościołach w Niemczech.

W 1038 roku najechał na Polskę książę czeski Brzetysław ,dotarł do Poznania i Gniezna ,uprowadził licznych jeńców i zabrał wielkie łupy.

Zabrał z Gniezna relikwie świętego Wojciecha i błogosławionego Radzyma, a także Pięciu Braci Kamedułów Męczenników (Jana, Benedykta, Izaaka ,Mateusza i Kryspina).

Podobno te relikwie znajdują się aż do dziś w praskiej katedrze św. Wita ,Wacława i Wojciecha (Katedrala sv. Vita, Vaclava a Vojtecha) na Hradczanach.

W 1928 roku na prośbę ówczesnego prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda wrócił rzymski fragment relikwii św. Wojciecha (10 centymetrowy ułamek kości ,odpiłowanej

z przedramienia ofiarowanego w 1000 roku podczas zjazdu gnieźnieńskiego cesarzowi Ottonowi III).

Relikwiarz w kształcie urny, zawierający również cząstkę relikwii męczennika,

znajduje się w kościele w Trzemesznie.

Obok Matki Bożej Królowej Polski i świętego Stanisława Biskupa i Męczennika

jest święty Wojciech głównym patronem Polski.

Na wizerunkach przedstawiany jest w stroju biskupim i paliuszu.

Jego atrybuty to: anioł ,ampułki, obraz Matki Bożej, orzeł, naczynie (puchar) na wodę, wiosło, włócznie, zwój z pierwszymi słowami hymnu “Bogurodzica”, palma męczeństwa, głowa trzymana w ręku….

Zwój z pierwszymi słowami hymnu “Bogurodzica” nawiązuje do domniemanego

autorstwa św. Wojciecha tegoż utworu

Ponieważ żył w czasach, kiedy chrześcijaństwo było niepodzielone, jest czczony

także przez prawosławnych.

Około roku 1170 powstały słynne dwuskrzydłowe drzwi gnieźnieńskie, na których znajduje się 18 scen z życia i męczeństwa świętego Wojciecha. Znajdują się w południowym portalu katedry gnieźnieńskiej

Zostały ufundowane za rządów arcybiskupa Jakuba ze Żnina z rodu Pałuków,który wywodził się podobno od Sobiebora (Sobiesława), najstarszego Wojciechowego brata

,tego, który ocalał w czasie najazdu na Libice w 995 roku, a potem osiedlił się na stałe

w Polsce.

Według innej wersji drzwi miał ufundować książę Mieszko III Stary.

***

Znaczki pocztowe

Czechosłowacja -950 rocznica śmierci św. Wojciecha

Watykan

Mi 503

św. Wojciecha z insygniami biskupimi i Biblią.

Emisja wspólna z pocztami Czech, Niemiec,Węgier i Watykanu

**********
PS.2019

Słowacja
2020

**********

Heraldyka

Herb diecezji elbląskiej 1992-2015

Poraj- domniemany herb św. Wojciecha
****

Postać świętego figuruje w herbach powiatów:
łódzkiego-wschodniego (2002)

i mławskiego (2002)

Atrybuty świętego znajdują się w herbie powiatu gnieźnieńskiego
(od roku 2000 )

W herbach miast : Mława (od XVII wieku do 1948,1992),

Serock (od XVI wieku, 1995)

Trzemeszno (od XVII w, 1661 do 1950,
ponownie od 1987)

Radzionków (1850-1969,1998)

a w herbie Barcina (od XV w ) domniemany herb świętego - Poraj

****

Herby gmin

1.Bobowo (1996)

2.Mucharz (2006)

3.Wielka Wieś (2009)

a atrybuty w herbach gmin:

4. Bolesław (2005)

5.Moszczenica (2006)

6.Sadki (1997)

7.Maków (pow. Skierniewicki)

******

8 Rychliki (od 2016)

***

9. Gmina Puławy (od 2013 r)

****

Na Węgrzech w herbie komitatu

Komarom -Esztergom

Tradycja przypisuje św. Wojciechowi (Szent Adalbert Vertanu) ,zaszczepienie chrześcijaństwa na Węgrzech ,gdzie rzeczywiście działali jego uczniowie.
On sam najprawdopodobniej bywał na dworze węgierskim, udzielił sakramentu bierzmowania synowi Gejzy - Stefanowi, z którym się później zaprzyjaźnił.