Kraina historyczna we wschodnim Zakaukaziu, na obszarze dzisiejszego Azerbejdżanu.
Obejmuje Góry Karabaskie oraz ich wschodnie podnóże i leżące dalej na wschód
równiny Niziny Kurańskiej (Step Karabaski).
Karabach dzieli się na dwie części o odmiennym charakterze geograficznym
zachodnią – obejmującą Góry Karabaskie oraz wschodnią – Nizinny Karabach
obejmujący podnóże tych gór i równiny
*****
Region Ekonomiczny Karabach
Qarabağ iqtisadi rayonu
Region został utworzony 7 lipca 2021 r
jako Górnokarabski Region Ekonomiczny
Powierzchnia - 7 330 km²
Centrum regionu -Ağdam
Ludność - ok. 736 tyś.
****
Nazwa „Karabach” pochodzi z języków: tureckiego i perskiego
Tureckie słowo karabach jest bezpośrednim tłumaczeniem perskiego
bagh e siah, które po polsku oznacza „czarny ogród”.
Był to geograficzny termin używany w średniowieczu przez Persów
dla określenia jednej z prowincji Armenii
Nazwa pierwszy raz pojawiła się w źródłach gruzińskich i perskich
w XIII i XIV wieku.
Ormiańską nazwą regionu jest „Artsakh” (Arcach), która najprawdopodobniej
pochodzi od określenia Sartsakh (sar w języku ormiańskim oznacza
„górę”, tsakh „lasy"
*****
Obejmuje rejony - Ağcabədi ( Agdżabadi) ,Ağdam(Agdam), Ağdərə (Agdere)
Bərdə (Barda), Füzuli (Fizuli), Xocalı (Chodżali), Xocavənd (Chodżawend),
Şuşa (Szusza), Tərtər (Terter) i miasto wydzielone Xankəndi (Chankendi)
*******
Rejon Agdżabadi
Ağcabədi rayonu
Leży na równinach Karabachu i równinie Mil ( Step Milski)
Pn.-wsch. granicę rejonu stanowi rzeka Kura
Powierzchnia -1 760 km²
Centrum adm. -Ağcabədi (Agdżabied)
Symbole
?
Nieoficjalny herb
z czasów ZSRR
***
Nazwa pochodzenia tureckiego - "duża osada"
8 .VIII.1930 r -utworzenie rejonu
24 .I. 1939 r przeniesione do rejonu żdanowskiego
( ob.Beyləqan)
1.IX. 1959 r -status osady typu miejskiego
4 .I. 1963 r likwidacja rejonu , włączemie do rejonu Agdam.
6 .I.1965 -przywrócenie rejonu
1962 r - Agdżabied -status miasta
********
Region Agdam
azer. Ağdam rayonu
Znajduje się w centrum Karabachu
na równinie, u stóp Gór Karabaskich
Powierzchnia- 1150 km²
Symbole
.jpg)
Od...?
W polu błękitny sylwetka meczetu w Agdam
(Ağdam məscidi) zbudowany w latach 1868-1870.
**
Nieoficjalny herb miasta
z czasów ZSRR
Nazwa miasta i rejonu ma pochodzić z jezyka starotureckiego
"biały zamek"
1930 r .utworzenie rejonu
W lipcu 1993 r. większość terytorium rejonu
( 842 km 2) znalazła się pod kontrolą
Republiki Górskiego Karabachu
stała się częścią jej okręgów Askeran, Mardakert i Martuni.
miasto Agdam zostało przemianowane na Akna ( Ակնա )
Po zakończeniu II wojny karabaskiej 20 .XI. 2020 r
całe terytorium rejonu znalazło się pod kontrolą Azerbejdżanu
*********
Region Agdara Ağdərə rayonu
Znajduje się głównie na równinie Karabaskiej
w dolinie Tartaru i jego dopływów
Na pn. -zach. pasma gór Murovdağ
Powierzchnia - 1660 km²
Ośr. adm. - Ağdərə
Symbole
?
8 .VIII. 1930 r utworzenie rejonu Dżeraberd
( Джерабертский район)
7.IX. 1939 r. przemianowanie na rejon Mardakert
29 .I.1960 r. status osady typu miejskiego
1985 - status miasta
W 1992 r. likwidacja rejonu , terytorium podzielono między
rejony kelbadżarski , Terter i Agdam
1993-2023 - obszar kontrolowany przez Republikę Górskiego Karabachu.
całe terytorium rejonu znalazło się pod kontrolą Azerbejdżanu
27 .XII. 2023 - przywrócenie rejonu
*******
Rejon Barda
Bərdə rayonu
Znajduje się w pn-zach. części niziny Kurańskiej
i w centrum równiny Karabachu.
Powierzchnia- 957 km²
Ośr. adm. -Bərdə
Symbole
**
Nieoficjalny herb
****
8 .VIII.1930 -utworzenie rejonu
******
Rejon Fizuli
Füzuli rayonu
Znajduje się na przedgórzach Gór Karabaskich
i w dolinie rzeki Araks
Na południu graniczy z Iranem
Powierzchnia -1386 km²
Ośr. adm. Füzuli
(orm. Varanda)
Symbole
?
Nieoficjalny herb miasta
z czasów ZSRR
****
Fizuli zostało założone w 1827 r jako rosyjska
twierdza pod nazwą Karjagino (Карягино)
8 .VIII. 1930 - utworzenie rejonu karjagińskiego
( Карягинский район )
2.IV.1959 -przemianowanie - rejon Fizuli,
z okazji 400 rocznicy śmierci Məhəmməda Füzuli
Od lata 1993 r. do jesieni 2020 r. pn-zach. część obszaru ( 462 km 2)
w tym centrum administracyjny Fizuli, była kontrolowana przez
Republiki Górskiego Karabachu.
Została włączona do okręgów Hadrut i Martuni
Mehmed ibn Süleyman Fuzuli (ur. ok. 1495, zm. 1556)
azerski poeta tworzący w językach perskim, azerskim i arabskim.
*****
Rejon Chodżały
Xocalı rayonu
Znajduje się w paśmie Karabachu.
W dolinie głównej rzeki Karkar znajdują
się największe wioski rejonu
Na terytorium rejonu znajduje się miasto wydzielone
Chankendi i dwie eksklawy rejonu Szusza
Powierzchnia- 970 km²
Ośr. adm. -Xocalı (Chodżały)
Symbole
?
Rejon utworzony 26 .XI.1991 r
na terytorium zniesionego rejonu Askeran
( do 1978 r - nosił nazwę rejon stepanakercki )
po likwidacji Okręgu Autonomicznego Górskiego Karabachu
Od 1992 r pod kontrolą Republiki Górskiego Karabachu
*******
Rejon Chodżawend
Xocavənd rayonu
Obejmuje pd-wsch. odnogi pasma Gór Karabaskich
przechodzące w równiny podgórskie na wschodzie
Wysokość od ok. 500 m n p m do 2725 m n p m ( Böyük Kirs)
Powierzchnia - 1458 km²
Ośr. adm. -Xocavənd (Chodżawend )
Symbole
?
Rejonu Chodżawend utworzono
z b. rejonów Martuni i Hadrut
****
Rejon Hardut
do 1923 r - część rejonu Dżabrajil
***
Rejon Martuni
Historyczny region Varandi.
2 poł XIX w. osadnictwo rosyjskie
( Nikołajewka, Kotlarewka, Kuropatkino)
1923 ? zmiana nazwy Nikołajewka na ormiańską
Honaszen (zamożna wioska)
W 1925 r -zmiana nazwy na Martuni
Martuni - pseudonim działacza partyjnego pochodzenia
ormiańskiego, Aleksandra Miasnikowa ( 1886-1925)
8 .VIII. 1930 utworzenie rejonu Martuni -779 km²
| 29 .I. 1960 r Martuni - status osady typu miejskiego |
| 13.X.1992 r. rejon Martuni została połączona z rejonem Hadrut |
26 .XI. 1991 r utworzenie rejonu Chodżawend
z zlikwidowanych rejonów Martuni i Hadrut
Okręgu Autonomicznego Górskiego Karabachu
Od 2. X.1992 pod kontrolą Republiki Górskiego Karabachu
Po azerbejdżańskiej ofensywie w 2023 r
znajduje się pod kontrolą Azerbejdżanu
*********
Rejon Szusza
Şuşa rayonu
Rejon w górach Karabachu,
Graniczy z rejonami Chodżały, Laczyn i Chodżawend
Powierzchnia -289 km².
Ośr. adm. -Şuşa ( Szusza)
Symbole
?
Herb miasta (nieoficjalny)
******
Herb ormiański Szuszy
****
Rejon Terter
Tərtər rayonu
Rejon znajduje się na Nizinie Karabaskiej w dolnym
biegu rzeki Terter
Graniczy z rejonami .Ağdərə ,Ağdam ,Bərdə ,
Yevlax ,Goranboy
Powierzchnia- 109 km²
Ośr. adm. -Tərtər
*****
Symbole
?
***
Nieoficjalny herb z czasów ZSRR
****
Na miejscu dzisiejszego miasta niegdyś istniała miejscowość
o nazwie Ter-Ter
W XIX w stacja pocztowa i centrum adm. powiatu Dżawanszyr
W kwietniu 1920 r. utworzono okręg Dżawanszyr.
1923 -1929 r. podlegał on administracyjnie okręgowi Agdam
8.VIII. 1930- utworzenie rejonu
1931-włączenie do rejonu Barda
1934 -odtworzenie rejonu
5 .VIII. 1949 przemianowanie rejonu na mirbaszyrski
na cześć - Mirbaszyra Kasimowa ( Мир Башир Касумов)
1963-1965 г likwidacja rejonu .włąsczenie do rejonu Barda
6 .I.1965 r . przywrócenie rejonu mirbaszyrskiego
7.II. 1991 r przemianowanie na rejon terterski
obejmujący
W 1993–2023 wiekszość jego obszaru było kontrolowane
przez Republikę Górskiego Karabachu (Martakert)
2023 - wydzielenie rejonu Agdara
( Ağdərə rayonu )
************
Miasto wydzielone Chankendi
Xankəndi şəhəri
Miasto położone jest w dolinie rzeki Karkar u podnóża Masywu Karabaskiego
( Qarabağ yaylası ) na średniej wys. 813 m n.p.m
Obejmuje miasto Chankendi i osadę Kərkicahan
Powierzchnia- 25,6 km²
***
Symbole
Od.. ?
Półksięzyc i gwiazda - położenie w Azerbejdżanie
Czarne góry- symbolizuje położenie w Górach Karabaskich
Kwiat - Khari-bulbul (Ophrys caucasica)
- podgatunek dwulistnika pajęczego
który jest oficjalnym kwiatem regionu Karabach
*****
Miasto powstało jako zimowa rezydencja chana
u podnóża gór 10 km od jego rezydencji
w Panahabadzie (Szuszy)
Do 1847 r miasto nosiło ormiańską nazwę Wararakn.
Od końca XVIII w. używana była nazwa azerska Chankendi
(Wieś Chana)
Od 1822 w granicach Rosji
Od 7 .VII. 1923 r - w Obwodzie Autonomicznym Górskiego Karabachu -
18.IX.1923 - nazwę miasta zmieniono na Stepanakert
(orm. Ստեփանակերտ) na cześć ormiańskiego
działacza partii bolszewickiej Stepana Szaumiana
1923–1991 stolica Obwodu Autonomicznego Górskiego Karabachu
W 1988 r dzielnica Stepanakertu- Karkijan (Kąrkican) otrzymała status
osady typu miejskiego
1991–2023 największe miasto i stolica nieuznawanej międzynarodowo
Republiki Górskiego Karabachu
Od 29.IX. 2023 r miasto pozostaje pod kontrolą Azerbejdżanu
- Chankendi
****
**********
Od 1501r Karabach stanowił peryferyjną prowincję Persji.
W połowie XVIII w jego obszar objął półniezależny
chanat karabaski ( 1748–1822)
W początku XIX w (1805) został zdobyty na Persji przez Rosję
W 1813 r Persja przekazała obszar Chanatu Karabaskiego
Imperium Rosyjskiemu w oparciu o zapisy traktatu z Gülüstanu
Od 1867 r w guberni jelizawietpolskiej (Елизаветпольская губерния)
Po upadku cesarstwa rosyjskiego stanowił obszar sporny
między Armenią a Azerbejdżanem
styczeń 1919 Generalne Gubernatorstwo Karabachu
w D R Azerbejdżanu
Po opanowaniu Zakaukazia przez bolszewików,
na obszarze Górskiego Karabachu utworzono
Obwód Autonomiczny Górskiego Karabachu -
zaś Nizinny Karabach włączono bezpośrednio do Azerbejdżanu.
26 .XI. 1991 roku Rada Najwyższa Azerbejdżańskiej SRR, przyjęła
uchwałę o likwidacji Obwodu Autonomicznego Górskiego Karabachu
6.I.1992 -formalne utworzenie Republiki Górskiego Karabachu
w granicach dawnego Obwodu Autonomicznego Górskiego Karabachu
jednak de iure, w oparciu o zapisy prawa międzynarodowego,
terytorium Republiki Górskiego Karabachu znajdowało
się w granicach Azerbejdżanu.
Po klęskach w II i III wojnie karabachskiej
w 2023 r - Górski Karabach utracił niepodległość
i stał się integralną częścią Azerbejdżanu
******
Znaczki pocztowe
Znaczki Imperium Rosyjskiego
1858-1919
*********
Znaczki ZSRR
1924-1991
Mehmed ibn Süleyman Fuzuli
*****
Znaczki Azerbejdżanu
od 1992
Znaczki Górnego Karabachu
1993-2020
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz