niedziela, 9 listopada 2025

Rajgród

                                 Miasto w województwie podlaskim, w powiecie grajewskim, 

                                       położone nad wschodnią zatoką Jeziora Rajgrodzkiego

                              przy granicy województw podlaskiego i warmińsko-mazurskiego

                                                       18 km na wsch. od Grajewa

                                              Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Rajgród

                                                           Miasto Rajgród- 35,18 km²

                                                           Gmina Rajgród -207,16 km²

                              

                                                                        Herb miasta


                                     Herb został nadany  w 1566 r przez księżną Annę Kiszczynę 

                                                              z rodu Radziwiłłów

                                   Przedstawia  cztery czarne kowalskie ćwieki na złotym polu 

                                                                             ****

                                                            Inna wersja 


                                                                    ****

                                                         Herb   z winiety lokalnego pisma    

                                                                Rajgrodzkie Echa        

                                                                         ****

                                           We wczesnym średniowieczu część Jaćwieży



                                             XII-XIII w. gród Jaćwingów (zw. Raj)

                          Najprawdopodobniej został zniszczony podczas mazowiecko-ruskiej

                                       wyprawy odwetowej na Jaćwież zimą 1248/1249

                                Następnie w granicach Mazowsza (należał do ziemi wiskiej)

                          Do XV w. gród miał duże znaczenie militarne,strzegł drogi

                                               z Litwy do Prus i na Mazowsze 

                                      W wyniku układu melneńskiego  od 1422 r 

                              granicach Wlk. Ks. Litewskiego , na granicy pruskiej

                                 , która przebiegała przez środek jeziora Rajgrodzkiego

                                Pierwsza pewna wzmianka o Rajgrodzie pochodzi z 1429 r

                                                   ( Raygrod)

                              W 1505 kniaź   Michał Gliński  otrzymał starostwo bielskie     

                                          (z Rajgrodem)   w  dziedziczne  posiadanie

                                    Po zdradzie kniazia Michała i konfiskacie jego dóbr, 

                                           w 1509 król Zygmunt I Stary  przekazał je

                                       wojewodzie wileńskiemu Mikołajowi  Radziwiłłowi

                                                       ( Dobra goniądzko-rajgrodzkie)

                                           1513–1795 w woj. podlaskim


                             W 1566 r. nastąpiła nowa lokacja miasta, prawa miejskie Rajgród 

                            otrzymał w 1568 r  od wojewodziny Anny z Radziwiłłów Kiszczyny   

                                  1571 r.przekazane zostały królowi Zygmuntowi Augustowi

                                                  W 1569 r. woj.podlaskie przeszło do Korony

                                      

                                        Od 1571 r. do trzeciego rozbioru Polski Rajgród 

                                             był miastem królewskim  i siedzibą powiatu.

                      W 1679 r król Jan III Sobieski potwierdził prawa miejskie magdeburskie

                                                         i jego przywileje      

                      Po III rozbiorze Polski,  znalazł się w granicach Prus Nowowschodnich

                                 w departamencie białostockim , w powiecie goniądzkim (1796)

                                            W 1807 stał się częścią Księstwa Warszawskiego

                                                        w departamencie łomżyńskim

                                                Od 1815 część Królestwo Kongresowego


1816-1837 w woj. augustowskim
 
29.V.1831 -   w czasie powstania listopadowego.  

                                             stoczono  pod Rajgrodem  zwycięską  bitwę 

                                                                 z wojskami rosyjskimi.

    

                               1837- w gub. augustowskiej , powiecie szczuczyńskim                                       

                                                              1866- gub. łomżynskiej

                                                  W 1870  r miasto utraciło prawa miejskie

                                       Formalnie było osadą wchodzącą w skład gminy Bełda 

                                               III.1915  -14. XI.1918  okupacja niemiecka

                                                       Generalgouvernement Warschau 

******

                                                   Od   1919   w woj. białostockim 

                                                 W 1924 r. przywrócenie  praw miejskich

                                                        6- 21.IX.1939 okupacja niemiecka                                                      

                                    26.IX.1939 – wojska niemieckie przekazały miasto wojskom 

                                                                      sowieckim

                                    IX.1939- VI.1941 w obw. białostockim Białoruskiej SRR

                                                   
                                              

                                        VII. 1941–22 I.1945 Rajgród znajdował się w granicach 

                                                     Bezirk Bialystok  (Amtskomisariat Rajgrod)

                                             od 1945  r w powojennym woj. białostockim        

                                                      1948 - 1975 w powiecie  grajewskim

   
 
1946                                    1972
                **********                              

                                                         1975-1998 w woj.łomżyńskim


                                              2 .VII. 1976 r. połączono gminy Bełda i Rajgród

                                                     tworząc z ich obszarów gminę  Rajgród

                                                         Od  1.I.1999 - w woj. podlaskim 

                                                                       ,powiat grajewski 


 

                                                                               ******

                                                            Znaczki pocztowe 

                                                              Znaczki Imperium Rosyjskiego

                                                                 1858-1860, 1865-1915


                                                                               *****

                                                          Znaczki Królestwa Polskiego

                                                                         1860-1865

                                                           stempel numerowy   Raygrod “35”

                                                                              *****

                                                             Okupacyjne niemieckie 

                                                          Generalgouvernement Warschau 

                                                                          1915-1918

                                                                               ****

                                                                           III Rzesza

                                                                         1941-1945

                                                                              ****

                                                                        Znaczki ZSRR

                                                                          1939-1941 

 

                                                                               ****

                                                                    Znaczki Polskie

                                                                     1919-1939 ,1945






                                                                          ******

 

 

 




Liw

                                   

                                        

                                          Wieś położona w województwie mazowieckim, 

                                               w powiecie węgrowskim,  w gminie Liw ,

                                             nad Liwcem (dopływ Bugu) 6 km na pd.- zach.

                                                  od Węgrowa . ok.70 km  od Warszawy 

                       Rzeka Liwiec przepływająca przez miejscowość stanowi granicę dwóch

                                              historycznych dzielnic Podlasia i Mazowsza.

                                                                               ***** 

                           Gmina Liw leży w powiecie Węgrowskim wokół miasta Węgrów.                             

                                 Sąsiaduje  od północy z gminami Łochów, Stoczek i Miedzna

                 od wsch. z gm. Sokołów Podlaski i Bielany , od pd. z gm. Mokobody i Grębków,

                                          a od zachodu z gminami Wierzbno i Korytnica.

                                                          Powierzcchnia-   169,56 km²

                                              Siedziba gminy znajduje się w Węgrowie

                                                                     Symbol gminy

                                                           

                                                                             od... ?

                                                        wzorowany na herbie ziemi liwskiej

                                                                               ******

Herb ziemi liwskiej  przedstawia w polu srebrnym czarnego

pół‑Niedźwiedzia i czerwonego pół‑Orła zwieńczonych wspólną koroną .
 
Herb powstał prawdopodobnie   latach 1526‑1548
 
 w okresie  sporu między Zygmuntem I Starym i Anną Mazowiecką
 
o ziemię liwską. 
 

                                         Hybryda zwierzęca zaczerpnięta  jest z heraldyki 

                                   Piastów kujawskich ( kujawsko‑łęczycko‑sieradzkiej)

                   Czerwony połuorzeł - uszczerbiony i odmieniony herb ks. mazowieckiego                                                                    

                                         Niedźwiedź najprawdopodobniej  symbolizuje  

                   charakter środowiska naturalnego tej ziemi  ( rozległa Puszcza Korycka)

                          Korona - symbol przynależności do Korony Królestwa Polskiego  

                                                                           *****

                              Herb ziemi liwskiej  ( opis herbu)  po raz pierwszy pojawia 

                                           się w kronice Marcina Bielskiego z 1551 

                                           W opisie tym nie jest podana barwa pola.

                   Określenie barwy pola herbu ziemi liwskiej pojawia się w „Klejnotach

                Długoszowych” redakcji poznańskiego złotnika Erazma Kamienia z 1575 r

                                                                               ****

                                  Rysunek herbu po raz pierwszy pojawia się w herbarzu 

                             Bartosza Paprockiego zatytułowanym „Gniazdo cnoty” z 1578 r
                                              

                                                                                ***

                                                          

                                                                              ****

                                        Godło ziemi liwskiej w herbie powiatu węgrowskiego

                                                                          z 2001 r

                                                                         *********


                                                       Uszczerbione godło ziemi liwskiej 

                                                        w herbie gminy Grębków (od 2002 )

 

                                                                          *****

                                                   

                                 Historia Liwa rozpoczyna się od powstania w XIII w

                              drewnianej warowni, przebudowanej na zamek murowany

                                   na przełomie XIV i XV w przez księcia mazowieckiego

                                                      Janusza I Starszego.

                  Pierwotnie gród obronny strzegący przeprawy przez rzekę oraz wschodnich 

                     granic   Mazowsza   znajdował się  5 km na południe od dzisiejszego Liwa

                                                 w miejscowości  Grodzisko                       

                                 W XIII wieku przeniesiony on został bardziej na północ 

                                                   w miejsce dzisiejszego zamku.

                         Najstarsza wzmianka o Liwie pochodzi z dokumentów książęcych

                                                       Bolesława II   z 1304 r

                                        ok. 1421 r   Liw  uzyskał prawa miejskie 

                           przedmieście, w latach 1453 (1466) –1789 było odrębnym miastem

                                                     pod nazwą Liw Nowy

                                   Liw Stary otrzymał odnowione prawo miejskie w 1453 r. 

                                                           od księcia Bolesława IV


                                                                       *****

                            Nazwa  „Ziemia liwska” („terra Livensis”) po raz pierwszy pojawia 

                                            się w dyplomie Siemowita III z 25 lutego 1379 r.

                         Wydzielenie ziemi liwskiej  nastąpiło ok. 1471 r., podczas podziału

                                            dynastycznego   wschodniego Mazowsza. 

                        W 1474 r    Terrarum Livensis  pojawia się w tytulaturze ksiażecej   

                                                          Konrada III Rudego

                                Ziemia ta  od wschodu graniczyła z Wielkim Księstwem Litewskim,

                               (od  1569 z woj. podlaskim Korony  )  a od południowego wschodu 

                                   z Królestwem Polskim  (z ziemią łukowską woj. lubelskiego) 

                                       

                                                        

                                                                                  

                                    Na obszarze ziemi liwskiej  ( 1038 km²) znajdowały się

                                   trzy miasta: Liw Stary, Liw Nowy i Dobre   oraz 177 wsi     

                                                                             ****          

                        W  1497  ziemia liwska znalazła się w oprawie wdowiej księżnej  

                  Anny Radziwiłłówny (zm. 1522), a później stała się własnością jej córki, 

           ostatniej przedstawicielki Piastów Mazowieckich Anny Mazowieckiej (zm. 1557).

 

                                 W 1537 r. Liw został wcielony do Królestwa Polskiego                               . 

                              W 1664 r. Ziemia Liwska została podzielona na dwa starostwa: 

                               starostwo grodowe liwskie i starostwo niegrodowe korytnickie.

                                 XVII w. stopniowy  upadek spowodowany rozwojem Węgrowa

                                            i  działaniami wojennymi w XVII i XVIII wieku

                                          Od  1795 r w zaborze austriackim  (Galicja Zachodnia)

                                                               w  cyrkuke siedleckim

                                          1809  w Ks. Warszawskim, w  powiecie węgrowskim

                                                            w departamencie siedleckim

 

                                                Od 1815 należał do Królestwa Polskiego.

                                                            1816-1837 -w woj. podlaskim

                                                           1837–1844 w gub. podlaskiej

                                                             od 1845 w gub. lubelskiej

                                                     W 1866 -1912  w guberni siedleckiej

                                              13 .I.1870  -   pozbawiony praw miejskich Liw 

                                                           przyłączono do gminy Ruchna 

                                                W 1913 r. przyłączono powiat węgrowski 

                                                           do guberni łomżyńskiej

                                          VIII. 1915-XI.1918  pod okupacją niemiecką

                                          w Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim

                                                   1919 r w składzie woj. lubelskiego.

                               1.IV. 1939 r Liw  wraz z całym powiatem węgrowskim został

                                                       przeniesiony do woj. warszawskiego

                                                                               ****

     `                                                       Liw  w  gm. Rudna (1937)

 

                                                  10. IX 1939- 8.VIII.1944 okupacja niemiecka

                                 w dystrykie warszawskim  ,w pow. sokołowsko-węgrowskim

                                                       (Landkreis Sokolow-Wengrow)

                                                    1944-1975  w pow. węgrowskim

                                                                     woj. warszawskiego

                                              1 .I. 1973 w powiecie węgrowskim utworzono gminę Liw 

                                     z siedzibą w Liwie z gromad  Stara Wieś, Wyszków, Ruchna 

                                                         leżących wokół miasta Węgrów

                                           1975–1998 miejscowość administracyjnie należała 

                                                              do województwa siedleckiego

 

                                 Od 1.I. 1999 r.w  woj. mazowieckim.w pow. węgrowskim

                                                    

 

                                                                         *******

                                                          Znaczki pocztowe

                                                                       

                                                                         1958. Fi 936  

                                                                                ****

                                                                               1959

                                                                                 Fi 956

                                                                          z przywieszką

                                                                               ****

                                                                              Fi 3676

                                                                               ****


                                                                                ****

 

.